Điểm mặt dấu hiệu viêm gan do rượu và biện pháp điều trị

Viêm gan do rượu là tình trạng cực kỳ phổ biến tại Việt Nam nhưng ít được quan tâm. Cùng tìm hiểu những dấu hiệu viêm gan do rượu để có biện pháp can thiệp sớm.

Viêm gan do rượu rất phổ biến tại Việt Nam do thói quen sử dụng rượu bia

Viêm gan do rượu rất phổ biến tại Việt Nam do thói quen sử dụng rượu bia

Những con số đáng báo động về bệnh viêm gan do rượu

Viêm gan do rượu là tình trạng tổn thương gan do sử dụng quá nhiều rượu bia.

Theo các nghiên cứu, việc sử dụng kéo dài 3 đơn vị cồn trở lên mỗi ngày tương đương 1 lon bia, 1 ly rượu vang 100ml, 1 ly nhỏ rượu mạnh khoảng 30ml hoặc dùng một lượng lớn rượu bia trong thời gian ngắn có thể gây tổn thương gan.

Nam giới thường uống rượu bia nhiều hơn so với nữ, do vậy bệnh gan do rượu gặp phổ biến hơn ở nam.

Rượu bia có thể là nguyên nhân gây ra các tình trạng gan nhiễm mỡ, viêm gan, xơ gan, ung thư gan.

Có đến 40% người bệnh viêm gan do rượu tử vong trong vòng 6 tháng sau khi được chẩn đoán bệnh.

Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ viêm gan do rượu

Gan là cơ quan đảm nhiệm vai trò loại bỏ độc tố trong cơ thể. Việc sử dụng rượu bia kéo dài hoặc sử dụng lượng lớn khiến hoạt động của gan bị quá tải, chức năng thải độc bị ảnh hưởng làm tích tụ độc tố, lâu ngày dẫn đến tổn thương viêm gan, xơ hóa.

Những yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh gan do rượu gồm:

  • – Nữ giới: Mặc dù tỷ lệ mắc bệnh ít hơn nam giới do thói quen sử dụng rượu bia ít hơn, nhưng khả năng chống chịu của nữ giới kém hơn so với nam khi tiếp xúc với cùng một lượng rượu bia do có ít enzym khử hydrogen rượu trong dạ dày. Điều này làm lượng rượu đến gan nhiều hơn và tăng nguy cơ tổn thương gan.
  • – Đặc điểm di truyền: Một số kiểu gen PNPLA3, TM6SF2, MBOAT7, HSD17B13 có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Bệnh có yếu tố gia đình do đặc điểm gen.
  • – Mắc kèm các bệnh khác: viêm gan virus, gan nhiễm mỡ, béo phì…
  • – Hút thuốc lá

Virus viêm gan và rượu hoạt động đồng thời gây tổn thương gan nhiều hơn

Rượu làm tổn thương gan bằng cách nào?

Khi sử dụng rượu bia, ethanol (cồn) sẽ bắt đầu được hấp thu từ dạ dạy, nhưng vị trí hấp thu chính là tại ruột non. Một lượng nhỏ ethanol bị phá hủy trong quá trình di chuyển nhưng hầu hết ethanol qua gan và được chuyển hóa tại đây.

Enzym alcohol dehydrogenase (ADH) đảm nhiệm vai trò chuyển hóa chính. Ngoài ra một số hệ men gan khác cũng có tham gia vào quá trình chuyển hóa ethanol như CYP2E1, MEOS.

Chất chuyển hóa trung gian của ethanol – Acetaldehyde là chất gây độc cấp tính

Enzym ADH oxy hóa rượu thành acetaldehyde – đây chính là chất có độc tố gây ra các triệu chứng nhiễm độc rượu. Nhưng ngay sau đó, một enzyme khác – Acetaldehyde dehydrogenase (ALDH) sẽ oxy hóa acetaldehyde thành acetate không còn độc tố. Do vậy, những người có mức ALDH thấp hơn dễ bị nhiễm độc acetaldehyde. Đỏ bừng mặt là một trong những triệu chứng do acetaldehyde, hay gặp hơn ở người châu Á.

Do ảnh hưởng đến chuỗi phản ứng oxy hóa trong gan

Chuỗi phản ứng oxy hóa ethanol ảnh hưởng đến chuỗi phản ứng oxy hóa chất béo trong gan, cụ thể là giảm sản xuất lipoprotein, tăng tổng hợp triglyceride làm tăng lipid máu, tích tụ chất béo trong gan, gây bệnh gan nhiễm mỡ.

Sự gia tăng gốc tự do phá hủy tế bào gan

Chuỗi phản ứng chuyển hóa cồn sinh ra các gốc tự do phá hủy tế bào. Ethanol cũng làm tăng tính thẩm của ruột với các nội độc tố do vi khuẩn ruột sinh ra. Bình thường gan có thể giải độc các nội độc tố này, tuy nhiên khi chức năng gan suy giảm, các đại thực bào – tế bào Kupffer sẽ giải phóng các gốc tự do để phản ứng độc tố làm tăng tổn thương tế bào gan.

Giảm các chất chống oxy hóa trong gan

Quá trình diễn ra các phản ứng cũng làm giảm các chất chống oxy hóa như: glutathione, vitamin A và vitamin E…

Sự tấn công độc tố vào tế bào gây tổn thương và kích hoạt chuỗi phản ứng viêm làm chết tế bào và thậm chí xơ hóa. Hàng chuỗi các phản ứng hóa sinh có thể dẫn đến các bệnh lý gan do rượu như gan nhiễm mỡ, viêm gan, xơ gan. Trong đó viêm gan do rượu thường đặc trưng với tình trạng gan nhiễm mỡ kèm theo tổn thương viêm tế bào gan.

Gan nhiễm mỡ là tổn thương gan đầu tiên hình thành do tác hại của rượu bia

Biểu hiện của bệnh viêm gan do rượu

Biểu hiện đầu tiên của tổn thương gan do rượu là gan nhiễm mỡ thường không có triệu chứng. Ở một số bệnh nhân, gan to lên, nhẵn nhưng thường không mềm mại.

Khi tình trạng viêm gan do rượu xuất hiện, có thể có những triệu chứng như:

  • Sụt cân, suy dinh dưỡng do rượu ức chế sự thèm ăn và giảm chuyển hóa dinh dưỡng
  • Mệt mỏi
  • Sốt
  • Vàng da
  • Đau bụng hạ sườn phải
  • Gan to
  • Các trường hợp nặng có thể có các biểu hiện như cổ trướng, chảy máu do giãn tĩnh mạch, các triệu chứng của xơ gan…

Viêm gan do rượu có nguy hiểm không?

Viêm gan do rượu không xơ hóa có thể hồi phục được nếu bỏ rượu bia. Tình trạng gan nhiễm mơ có thể khỏi hoàn toàn trong vòng 6 tuần nếu thực hiện chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh. Tuy nhiên, nếu đã có tổn thương xơ gan thì không thể hồi phục được.

Các chỉ số định lượng cho thấy biểu hiện của suy gan như thời gian prothrombin, creatinine, bilirubin…

Đồng thời mắc viêm gan do rượu và viêm gan C làm tăng nguy cơ ung thư biểu mô tế bào gan.

Đáng chú ý, có tới gần một nửa số người bệnh viêm gan nặng do rượu tử vong trong vòng 6 tháng sau khi được chẩn đoán. Do vậy, lưu ý đến bệnh lý này để phát hiện sớm, điều trị và chăm sóc là cực kỳ quan trọng. Theo một số thống kê, tùy thuộc vào mức độ bệnh và biện pháp chăm sóc điều trị, tỷ lệ sống tiếp sau 5 năm của người bệnh viêm gan do rượu dao động khoảng 30 – 70%.

Chán ăn, sụt cân, đau hạ sườn phải là dấu hiệu của viêm gan do rượu

Điều trị bệnh gan liên quan đến rượu

Nguyên tắc điều trị bao gồm:

Bỏ rượu

Đây là vấn đề quan trọng nhất để ngăn chặn quá trình phá hủy thêm tế bào.

Dùng thuốc hỗ trợ cai rượu

Một số thuốc được sử dụng kèm với biện pháp tâm lý nhằm cai rượu cho người nghiên rượu như các thuốc đối kháng opioid (naltrexone hoặc nalmefene), thuốc điều hoà thụ thể gamma-aminobutyric (baclofen hoặc acamprosate) có tác dụng ngắn hạn trong việc giảm các triệu chứng thèm rượu.

Disulfiram ức chế aldehyde dehydrogenase, làm tích tụ acetaldehyde. Do đó, dùng disulfiram trong vòng 12 giờ sau khi uống gây ra đỏ mặt và nhiều triệu chứng khó chịu khác. Tuy nhiên, việc dùng thuốc chỉ được khuyến cáo đối với một số trường hợp nhất định.

Bổ sung dinh dưỡng

Bổ sung vitamin, đặc biệt là vitamin nhóm B rất quan trọng trong thời gian đầu khi cai rượu. Đôi khi có thể cần đến các thuốc benzodiazepine (ví dụ diazepam) để an thần.

Hầu hết bệnh nhân thường bị thiếu kẽm, do vậy, nên bổ sung kẽm, đặc biệt là người viêm gan mức độ trung bình, nặng.

Dùng thuốc corticosteroid

Dùng prednisolone 40 mg/ngày uống trong 4 tuần, sau đó giảm dần liều có thể cải thiện tình trạng viêm gan nặng. Tuy vậy, có thể ngưng việc sử dụng trước 4 tuần nếu không có hiệu quả được ghi nhận vào khoảng ngày 7.

Ghép gan

Khi bị xơ gan nặng, người bệnh thường được yêu cầu ghép gan. Người bệnh cần phải bỏ rượu ít nhất 6 tháng trước khi cấy ghép.

Những triệu chứng của viêm gan do rượu chỉ biểu hiện khi tế bào gan đã bị tổn thương khá nhiều. Do vậy, hạn chế rượu bia để phòng ngừa tổn thương gan, lưu ý đến những dấu hiệu điển hình của viêm gan do rượu để nhận biết kịp thời, thực hiện các biện pháp bảo vệ gan, duy trì chức năng gan là cực kỳ quan trọng đặc biệt với người đã có những bệnh gan mắc kèm khác.

DS Thanh Loan