Hầu hết mọi người đều đã từng bị đau bụng ít nhất một lần trong đời. Có thể đau bụng chỉ là vấn đề sinh lý như đau bụng kinh ở phụ nữ hay rối loạn tiêu hóa tạm thời do thực phẩm, nhưng triệu chứng này cũng có thể là biểu hiện của những bệnh lý nghiêm trọng đường tiêu hóa hoặc cơ quan khác trong cơ thể.
Đau bụng có thể là triệu chứng của những bệnh lý nghiêm trọng
Đau bụng là gì?
Thông thường, chúng ta không nhìn thấy và cũng không cảm nhận được những hoạt động của cơ quan, nội tạng trong ổ bụng, cũng như không biết những chuyển động của thức ăn trong ruột và những chuyển động của ruột. Hệ thống dây thần kinh sẽ đạm nhận việc này. Khi những tín hiệu thần kinh truyền từ đường tiêu hóa lên não, não tiếp nhận những cảm giác khó chịu, khi đó chúng ra mới cảm nhận thấy đau hoặc khó chịu.
Chúng ta có cảm nhận đau bụng sau khi não nhận biết cảm giác này
Khi nào bạn cần lo lắng về triệu chứng đau bụng?
Đau là 1 điều bất thường nhưng biểu hiện đó không hẳn là một tình trạng cấp cứu. Đau nhẹ hoặc đau mạn tính có thể không phải là dấu hiệu nghiêm trọng. Tuy nhiên, đau bụng dữ hội hoặc đau bụng kèm theo những dấu hiệu cảnh báo khác có thể liên quan đến những tình trạng nguy hiểm. Những dấu hiệu cảnh báo này bao gồm: sốt, tiêu chảy, táo bón liên tục, đại tiện ra máu, buồn nôn và nôn thường xuyên, nôn ra máu, đau quặn bụng, vàng da hoặc chướng bụng.
Những nguyên nhân gây đau bụng
Đau có thể xuất phát từ bất kỳ cấu trúc nào trong ổ bụng hoặc từ thành bụng. Ngoài ra, đau xuất phát từ ngực, lưng, hoặc vùng chậu đôi khi cũng bị nhầm lẫn là nguyên nhân từ bụng. Có rất nhiều nguyên nhân có thể gây nên triệu chứng đau bụng, một số nguyên nhân phổ biến được liệt kê sau đây:
Nguyên nhân ngoài bụng
Viêm phổi, viêm màng phổi, nhồi máu cơ tim, hoặc thuyên tắc phổi do huyết khối. Những nguyên nhân này thường hiếm gặp nhưng lại là tình trạng bệnh lý nghiêm trọng. Nếu bạn thấy vị trí đau bụng không rõ ràng hoặc cảm giác đau lan từ ngực xuống thì bạn cần nghi ngờ nguyên nhân này.
Đau bụng có thể có nguồn gốc từ những cơ quan lân cận như tim, phổi
Nguyên nhân từ thành ngực hoặc thành bụng
+ Zona thần kinh: Có những trường hợp triệu chứng đau dây thần kinh xuất hiện trước rất lâu, sau đó mới xuất hiện vết bỏng nước trên da do bệnh zona thần kinh gây ra
+ Viêm sụn sườn
+ Viêm dây thần kinh
Do bệnh lý viêm đường tiêu hóa
+ Viêm loét dạ dày tá tràng: đây là nguyên nhân đau bụng rất thường gặp. Triệu chứng đau có thể âm ỉ, nóng rát hoặc đau quặn vùng thượng vị. Người bệnh có thể mắc kèm các triệu chứng khác như: đầy hơi, khó tiêu, ợ hơi, ợ chua.
+ Trào ngược dạ dày thực quản: người bệnh thường có triệu chứng buồn nôn, nóng rát vùng thượng vị, ho, rát họng do sự trào ngược axit từ dạ dày lên thực quản, họng.
+ Viêm tụy: viêm tụy có thể gây nên cơn đau dữ dội, vị trí đau ở vùng thượng vị, rất dễ nhầm với đau dạ dày. Cơn đau xuất hiện đột ngột sau bữa ăn nhiều đạm, nhiều mỡ hoặc sau uống rượu bia.
+ Sỏi mật: Đau do sỏi mật thường xảy ra khi viên sỏi quá to hoặc sỏi di chuyển lên cổ túi mật gây tắc nghẽn hoặc tình trạng sỏi mật gây viêm túi mật. Lúc này, ngoài triệu chứng đau, người bệnh có thể kèm sốt.
+ Viêm gan: Viêm gan virus, viêm gan do rượu hay viêm gan không do rượu đều có thể gây nên tình trạng đau tức vùng hạ sườn phải. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể ghi nhân đồng thời một số triệu chứng khác như: chán ăn, sợ đồ dầu mỡ, vàng mắt, vàng da; xét nghiệm có thể phát hiện men gan tăng.
Bệnh lý đường tiêu hóa là nhóm nguyên nhân chủ yếu gây đau bụng
+ Viêm đại tràng: Đây là nguyên nhân quan trọng gây đau bụng. Cơn đau bụng do viêm đại tràng thường liên quan đến một số loại thức ăn, đồ uống nhất định.
+ Viêm ruột thừa: thường gây nên những cơn đau bụng dữ dội. Đây là một tình trạng cấp cứu, cần được can thiệp ngoại khoa càng sớm càng tốt nhằm tránh những biến chứng như viêm màng bụng, nhiễm khuẩn huyết do hoại tử/ vỡ ruột thừa.
Do rối loạn chức năng các tạng trong ổ bụng
+ Chứng khó tiêu không do loét dạ dày – tá tràng
+ Rối loạn chức năng cở thắt Oddi (cơ có vai trò điều tiết dịch mật và dịch tụy vào tá tràng để tiêu hóa thức ăn).
+ Đau bụng chức năng: là tình trạng đau bụng nhưng không phát hiện tổn thương hay bệnh lý cụ thể đường tiêu hóa.
+ Hội chứng ruột kích thích: tình trạng đau bụng xảy ra liên quan đến nhu động ruột.
Do ung thư tạng nào đó trong ổ bụng
+ Ung thư gan
+ Ung thư túi mật hoặc ống mật chủ
+ Ung thư tụy
+ Ung thư dạ dày
+ Ung thư đại tràng
Đau bụng có thể là dấu hiệu gợi ý ung thư đường tiêu hóa
Do vấn đề từ mạch máu
+ Phình động mạch chủ bụng
+ Thiếu máu mạch mạc treo ruột
Do bệnh lý đường tiết niệu
+ Sỏi thận
+ Nhiễm trùng đường tiết niệu (thận, bàng quang)
+ Khối u tại thận hoặc bàng quang
– Do bệnh lý vùng chậu ở phụ nữ
+ U nang hoặc ung thư buồng trứng
+ Viêm ống dẫn trứng
+ Thai ngoài tử cung
+ U xơ tử cung
+ Khối u ác tính tử cung hoặc cổ tử cung
+ Lạc nội mạc tử cung
Như vậy, đau bụng có thể là triệu chứng của những bệnh lý thông thường, có thể tự khỏi nhưng cũng có thể là tín hiệu cảnh báo những bệnh lý nghiêm trọng, cần can thiệp y khoa kịp thời. Vì vậy, bạn cần lưu ý đến mức độ đau, thời gian đau bụng và những triệu chứng kèm theo để có biện pháp xử trí phù hợp.
DS. Phạm Hảo
