Suy gan cấp tính là tình trạng suy giảm chức năng gan diễn ra trong thời gian nhanh chóng. Đây là tình trạng vô cùng nguy hiểm nếu không được phát hiện sớm có thể gây nguy hiểm tới tính mạng.
Suy gan cấp tính là gì?
Suy gan cấp tính là tình trạng mất chức năng gan diễn ra nhanh chóng chỉ trong vài ngày hoặc vài tuần ở những người trước đó không có bệnh gan. Bệnh thường được gây ra bởi virut viêm gan hoặc do sử dụng quá liều một số loại thuốc (như thuốc hạ sốt chứa acetaminophen – tên gọi khác là paracetamol). Suy gan cấp tính không phổ biến bằng tình trạng suy gan mạn tính và các bệnh gan khác.
Tình trạng suy gan cấp tính có thể dẫn tới một số biến chứng nghiêm trọng bao gồm: chảy máu và tăng áp lực trong não. Đây là một trường hợp cấp cứu y tế cần phải nhập viện để điều trị bệnh.
Tuy nhiên, tùy vào từng nguyên nhân gây ra, bệnh suy gan cấp tính hoàn toàn có thể phục hồi trở lại bình thường nếu được điều trị kịp thời. Nhưng cũng có nhiều trường hợp, phương pháp duy nhất có thể chữa trị cho người bệnh là ghép gan.
Dấu hiệu suy gan cấp tính
Các dấu hiệu của tình trạng suy gan cấp tính cũng khá tương tự như các bệnh gan thông thường, bao gồm:
- Vàng da và vàng mắt (vàng vùng nhãn cầu)
- Đau ở vùng bụng bên phải
- Bụng sưng to (cổ trướng)
- Buồn nôn
- Nôn mửa
- Mệt mỏi, khó chịu
- Mất phương hướng hoặc bị nhầm lẫn
- Buồn ngủ
- Hơi thở nặng mùi
- Run rẩy
Suy gan cấp tính có thể phát triển nhanh ở người khỏe mạnh và có nguy cơ đe dọa tính mạng người bệnh. Do đó, nếu như bạn hoặc người thân của mình đột nhiên xuất hiện vàng mắt hoặc vàng da kèm theo đau ở vùng bụng trên hoặc có thay đổi về trạng thái tinh thần, hành vi thì nên đi khám bệnh càng sớm càng tốt.
Nguyên nhân dẫn tới tình trạng suy gan cấp tính
Suy gan cấp tính là khi mà các tế bào gan bị tổn thương nghiêm trọng dẫn tới không thể hoạt động được. Nguyên nhân dẫn tới tình trạng này bao gồm:
- Sử dụng quá liều paracetamol: Uống quá liều paracetamol (Paracetamol, Efferalgan…) là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn tới suy gan cấp tính. Bệnh sẽ xảy ra khi sử dụng liều paracetamol quá lớn hoặc sau khi dùng liều cao hơn liều khuyến cáo mỗi ngày liên tục trong vài ngày. Nếu như bạn hoặc người thân trong gia đình đang sử dụng quá liều thuốc giảm đau thì nên đi khám càng sớm càng tốt. Bởi có phương pháp khắc phục sớm sẽ giúp ngăn ngừa khả năng suy gan hiệu quả.
- Tác dụng phụ khi sử dụng thuốc theo toa: Một số loại thuốc như kháng sinh, thuốc chống viêm không steroid và thuốc chống co giật cũng có khả năng dẫn tới suy gan cấp tính.
- Bệnh viêm gan và mắc viêm gan virut: Bị viêm gan A, viêm gan B và viêm gan E có thể gây suy gan cấp tính. Các loại virut khác cũng có khả năng dẫn tới suy gan cấp tính bao gồm virut Epstein-Barr, virut cytomegalovirus và virut herpes simplex.
- Độc tố: Một số loại chất độc có thể gây suy gan cấp tính bao gồm một số loại nấm độc, gan cá lóc… Carbon tetrachloride là một chất độc có thể gây suy gan cấp tính. Đây là một hóa chất công nghiệp được tìm thấy trong chất làm lạnh và dung môi cho sáp, vecni và các vật liệu khác.
- Bệnh tự miễn: Suy gan cấp tính có thể do viêm gan tự miễn – do hệ miễn dịch của cơ thể tự tấn công các tế bào gan, gây viêm và tổn thương.
- Các bệnh về tĩnh mạch trong gan: Bệnh mạch máu như hội chứng Budd – Chiari, có thể gây tắc nghẽn tĩnh mạch gan và dẫn tới suy gan cấp tính.
- Bệnh chuyển hóa: Một số loại bệnh chuyển hóa hiếm gặp như bệnh Wilson và gan nhiễm mỡ cấp tính giai đoạn mang thai thường gây ra suy gan cấp tính.
- Ung thư: Bệnh ung thư thường bắt đầu hoặc lan tới gan khiến cho tế bào gan mất khả năng hoạt động.
- Sốc nhiễm khuẩn: Nhiễm trùng nghiêm trọng (nhiễm trùng huyết) và sốc có thể làm giảm nghiêm trọng lưu lượng máu tới gan, gây ra suy gan.
Chẩn đoán bệnh suy gan cấp tính
Một số xét nghiệm và thủ tục được sử dụng để chẩn đoán bệnh suy gan cấp tính bao gồm:
- Xét nghiệm máu: Thực hiện để xác định thời gian prothrombin đo thời gian máu đông lại. Khi bị suy gan cấp thì máu không đông nhanh như bình thường.
- Xét nghiệm hình ảnh: Bác sĩ siêu âm gan để xem xét những tổn thương gan để xác định nguyên nhân gây ra các vấn đề về gan. Bác sĩ cũng xem xét chụp cắt lớp vi tính bụng hoặc chụp cộng hưởng từ để xem xét gan và mạch máu. Các xét nghiệm hình ảnh sẽ tìm ra một số nguyên nhân dẫn tới suy gan cấp như hội chứng Budd – Chiari hoặc khối u.
- Sinh thiết gan: Bác sĩ có thể đề nghị sinh thiết mô gan nhỏ để tìm hiểu lý do suy gan.
Điều trị bệnh suy gan cấp tính
Người bệnh suy gan cấp tính ngay khi phát hiện dấu hiệu cần đi khám ở bệnh viện để cấp cứu khẩn cấp. Trường hợp này thường cần điều trị trong phòng chăm sóc đặc biệt, nên chọn cơ sở khám chữa bệnh có khả năng thực hiện ghép gan nếu cần thiết. Bác sĩ sẽ áp dụng một số phương pháp có thể điều trị tổn thương gan. Bao gồm:
- Sử dụng thuốc giải độc tố: Suy gan cấp tính do dùng quá liều paracetamol được điều trị bằng một loại thuốc gọi là acetylcystein. Loại thuốc này cũng có thể giúp điều trị các nguyên nhân khác gây suy gan cấp tính. Suy gan cấp do ăn phải nấm độc hay dùng các loại độc tố khác thì đều có thể điều trị bằng các loại thuốc giải độc, giúp giảm tổn thương gan.
- Ghép gan: Khi không thể đảo ngược được tình trạng suy gan cấp tính thì chỉ có phương pháp duy nhất có thể cứu được người bệnh chính là ghép gan. Trong quá trình ghép gan, bác sĩ sẽ loại bỏ lá gan bị tổn thương và thay thế bằng lá gan khỏe mạnh từ người hiến tạng.
Để kiểm soát triệu chứng bệnh và cố gắng ngăn ngừa biến chứng bệnh do suy gan cấp tính gây nên trong thời gian nằm viện bác sĩ sẽ cố gắng ngăn ngừa biến chứng suy gan cấp tính bằng các phương pháp sau:
- Giảm áp lực do chất lỏng dư thừa trong não: Phù não do suy gan cấp tính làm tăng áp lực lên não. Thuốc có thể giúp giảm sự tích tụ chất lỏng trong não.
- Sàng lọc các bệnh nhiễm trùng: Bác sĩ sẽ lấy mẫu máu và nước tiểu của người bệnh để xét nghiệm xem có bị nhiễm trùng hay không. Nếu xét nghiệm dương tính thì người bệnh cần điều trị nhiễm trùng.
- Ngăn ngừa chảy máu nghiêm trọng: Bác sĩ sẽ cho người bệnh dùng thuốc để tránh nguy cơ chảy máu. Nếu chảy máu quá nhiều sẽ cần thực hiện xét nghiệm để tìm ra nguyên nhân dẫn tới mất máu.
- Truyền dinh dưỡng: Nếu người bệnh không ăn được thì sẽ cần truyền dinh dưỡng.
Phòng ngừa bệnh suy gan cấp tính – Thực hiện ngay khi có thể!
Suy gan cấp tính là bệnh nguy hiểm tới tính mạng và cũng hiếm có phương pháp điều trị có thể thực hiện ngay tức thì. Vì thế, áp dụng ngay các phương pháp phòng ngừa suy gan cấp ngay bây giờ:
Sử dụng thuốc đúng liều kê đơn: Nếu bạn sử dụng paracetamol hoặc các loại thuốc kê đơn, hãy kiểm tra hướng dẫn sử dụng để biết được liều lượng khuyến cáo và sử dụng đúng. Đặc biệt với người bị bệnh gan, hãy hỏi nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe xem có an toàn khi sử dụng thuốc chứa paracetamol hay không.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ về các thực phẩm chức năng: Ngay cả các loại thực phẩm bổ sung từ thảo dược và không kê đơn cũng có thể ảnh hưởng tới các loại thuốc theo toa mà bạn đang sử dụng.
- Tiêm phòng: Tiêm phòng viêm gan sẽ giúp phòng ngừa nguy cơ mắc các bệnh về gan.
- Tránh tiếp xúc với máu và chất dịch cơ thể của người khác: Dùng kim tiêm dùng rồi có chứa máu hoặc dịch cơ thể của người khác có thể bị lây virut viêm gan. Sử dụng chung lưỡi dao cao râu hoặc bàn chải đánh răng cũng có thể lây nhiễm bệnh.
- Duy trì cân nặng ở mức khỏe mạnh: Béo phì có thể dễ dẫn tới bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu gồm gan nhiễm mỡ, viêm gan và xơ gan.
Đào Tâm