Những tác dụng đáng ngạc nhiên của atiso đối với sức khỏe

Atiso (ac ti sô) từ lâu được biết đến với tác dụng mát gan, giải độc gan. Không chỉ có thế, nhiều nghiên cứu còn cho thấy atiso có tác dụng điều trị và phòng ngừa nhiều bệnh lý khác nữa.

Atiso là dược liệu quý giúp bảo vệ gan và ngăn ngừa nhiều bệnh lý khác

Đặc điểm của cây atiso

Atiso có tên khoa học là Cynarra Cardunculus L., họ Cúc Asteraceae. Atiso là cây thảo lớn, sống hai năm hoặc lâu năm, cao 1-1,2 m, có thể đến 2m trong điều kiện khí hậu thuận lợi. Thân ngắn, thẳng và cứng, có khía dọc, phủ lông trắng như bông. Lá to, dài, mọc so le, phiến lá xẻ thủy sâu và có răng không đều, mặt trên xanh lục, mặt dưới có lông trắng, cuống lá to và ngắn. Cụm hoa to mọc ở ngọn thân thành đầu màu đỏ tím hoặc tím lơ nhạt, lá bắc ngoài của cụm hoa rộng, dày và nhọn. Quả nhẵn bóng, màu nâu sẫm, có mào lông trắng.

Cây ưa sáng và ưa ẩm. Ở Việt Nam, atiso sinh trưởng và phát triển tốt ở một số vùng núi cao như Sapa, Đà Lạt. Trong khi cây trồng ở vùng ngoại thành Hà Nội và một vài nơi khác sinh trưởng kém hơn. Bộ phận dùng là lá atiso thu hái vào năm thứ nhất của thời kỳ sinh trưởng. Ngoài ra rễ và thân cây cũng được dùng để làm thuốc.

Tác dụng đáng ngạc nhiên của atiso

Giảm Cholesterol LDL ‘xấu’ và tăng Cholesterol HDL ‘tốt’

Chiết xuất lá atiso có thể có tác động tích cực đến mức cholesterol của cơ thể. Một đánh giá lớn trên hơn 700 người cho thấy việc bổ sung chiết xuất lá atiso hàng ngày trong 5-13 tuần dẫn làm giảm mức cholesterol LDL hay còn gọi là cholesterol xấu.

Một nghiên cứu khác ở 143 người lớn có cholesterol cao cho thấy sử dụng chiết xuất lá atiso hàng ngày trong 6 tuần làm giảm 18,5% cholesterol LDL “xấu” tương ứng. Ngoài ra, một nghiên cứu trên động vật đã báo cáo kết quả giảm 30% cholesterol LDL “xấu” và giảm 22% chất béo trung tính sau khi tiêu thụ thường xuyên chiết xuất atiso. Hơn nữa, thường xuyên sử dụng chiết xuất atiso có thể tăng cholesterol HDL “tốt” trên người lớn.

Tác dụng này là do trong atiso có chứa luteolin – một chất chống oxy hóa, giúp ngăn chặn sự hình thành cholesterol. Ngoài ra bổ sung chiết xuất lá atiso cũng kích thích quá trình chuyển hóa cholestel của cơ thể, giúp hạn chế các nguy cơ tim mạch có liên quan.

Điều hòa huyết áp

Chiết xuất atiso có thể hỗ trợ những người bị huyết áp cao. Một nghiên cứu ở 98 người đàn ông bị huyết áp cao cho thấy tiêu thụ chiết xuất atiso hàng ngày trong 12 tuần làm giảm huyết áp tâm trương và huyết áp tâm thu trung bình lần lượt là 2,76 và 2,85 mmHg. Cơ chế hạ áp của chiết xuất atiso vẫn chưa được hiểu đầy đủ. Tuy nhiên, các nghiên cứu trên ống nghiệm và động vật chỉ ra rằng chiết xuất atiso thúc đẩy enzym eNOS, có vai trò trong việc mở rộng mạch máu. Ngoài ra, atiso là một nguồn cung cấp kali dồi dào, giúp điều hòa huyết áp.

Cải thiện sức khỏe của gan

Chiết xuất lá atiso có thể bảo vệ gan không bị tổn thương và thúc đẩy sự phát triển của các mô mới. Nó cũng làm tăng sản xuất mật, giúp loại bỏ các độc tố có hại khỏi gan. Trong một nghiên cứu về tác dụng của chiết xuất atiso trên chuột dẫn đến ít tổn thương gan hơn, mức độ chống oxy hóa cao hơn và chức năng gan tốt hơn sau khi dùng quá liều thuốc, so với những con chuột không được cho uống chiết xuất atiso.

Các nghiên cứu trên người cũng cho thấy tác dụng tích cực đối với sức khỏe của gan. Ví dụ, một thử nghiệm ở 90 người bị bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu cho thấy rằng tiêu thụ 600 mg chiết xuất atiso mỗi ngày trong hai tháng đã giúp cải thiện chức năng gan. Những người béo phì mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, uống chiết xuất atiso hàng ngày trong hai tháng giúp giảm viêm gan và ít lắng đọng chất béo hơn.

Các nhà khoa học cho rằng một số chất chống oxy hóa được tìm thấy trong atiso như cynarin và silymarin mang lại những tác dụng trên. Tuy nhiên cần có thêm nhiều nghiên cứu để khẳng định vai trò của atiso trong điều trị các bệnh về gan.

Cải thiện sức khỏe hệ tiêu hóa

Atiso rất giàu chất xơ, có thể giúp cho hệ tiêu hóa khỏe mạnh bằng cách kích thích các vi khuẩn có lợi cho đường ruột sinh sôi nhiều hơn, giảm nguy cơ mắc một số bệnh ung thư ruột, giảm táo bón và tiêu chảy. Trong atiso chứa inulin, một loại chất xơ hoạt động như một loại tiền sinh học. Trong một nghiên cứu trên 12 người trưởng thành đã cho thấy sự cải thiện hệ vi khuẩn đường ruột khi họ tiêu thụ chiết xuất atiso có chứa inulin mỗi ngày trong vòng ba tuần.

Chiết xuất atiso cũng có thể giúp giảm các triệu chứng khó tiêu, chẳng hạn như đầy hơi, buồn nôn và ợ chua. Một nghiên cứu ở 247 người bị chứng khó tiêu đã khẳng định tiêu thụ chiết xuất lá atiso hàng ngày trong sáu tuần làm giảm các triệu chứng như đầy hơi và cảm giác no khó chịu.

Cynarin, một hợp chất tự nhiên có trong atiso, có thể mang lại những tác động tích cực này bằng cách kích thích sản xuất mật, tăng nhu động ruột và cải thiện quá trình tiêu hóa một số chất béo.

Lưu ý khi sử dụng actiso

Tiêu thụ chiết xuất atiso thường được coi là an toàn, với rất ít tác dụng phụ được báo cáo. Liều lượng được sử dụng trong nghiên cứu trên người dao động từ 300 – 640 mg chiết xuất lá atiso ba lần mỗi ngày. Những đối tượng đang bổ sung muối sắt, bị tắc ống mật, bị sỏi mật, dị ứng với atiso nên cân nhắc tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

DS. Phan Hiền