Ung thư máu là căn bệnh nguy hiểm đến tính mạng nhưng khi có triệu chứng thì bệnh đã ở giai đoạn muộn. Phát hiện sớm các triệu chứng ung thư máu và cách điều trị giúp kéo dài tuổi thọ cho người bệnh.
Bệnh ung thư máu là gì?
Hầu hết các loại ung thư máu đều bắt đầu từ tủy xương, nơi sản xuất ra máu. Ung thư máu xảy ra khi các tế bào máu bất thường bắt đầu phát triển ngoài tầm kiểm soát làm gián đoạn chức năng của các tế bào máu bình thường, vốn dĩ là có khả năng chống nhiễm trùng và ảnh hưởng tới khả năng sản xuất tế bào máu mới.
Ba loại ung thư máu và triệu chứng bệnh tương ứng
1. Bệnh bạch cầu hoặc máu trắng
Tế bào máu được tạo ra bên trong tủy xương và đó là nơi bệnh bạch cầu bắt đầu. Bệnh khiến cho cơ thể tạo ra các tế bào bạch cầu phát triển ngoài tầm kiểm soát và sống lâu hơn bình thường. Và không giống như các tế bào bạch cầu bình thường, chúng không giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng.
Có nhiều dạng bệnh bạch cầu khác nhau. Một số bệnh ung thư máu cấp tính do bạch cầu gây ra cảm giác đột ngột bị ốm tương tự như bị cúm. Các dạng khác có thể mất nhiều năm mới gây ra triệu chứng bệnh. Dấu hiệu đầu tiên có thể nhận thấy là các chỉ số bất thường khi xét nghiệm máu định kỳ.
Hầu hết các triệu chứng bệnh bạch cầu xảy ra do các tế bào ung thư khiến cho các tế bào máu khỏe mạnh không phát triển và hoạt động bình thường.
Thiếu máu: Đây là khi cơ thể không tạo đủ hồng cầu hoặc những tế bào máu đang có không làm tốt công việc của chúng. Các dấu hiệu của thiếu máu bao gồm:
- Cảm thấy mệt mỏi và yếu hơn
- Khó thở
- Chóng mặt
- Da xanh nhợt nhạt
- Tức ngực
Giảm khả năng đông máu: Tiểu cầu là tế bào tạo ra cục máu đông. Khi cơ thể không tạo ra đủ tiểu cầu, các vết cắt nhỏ có thể dẫn đến chảy máu nhiều hơn so với bình thường hoặc có thể bị chảy máu mũi thường xuyên. Khi đó người bệnh sẽ có các triệu chứng:
- Xuất hiện vết bầm tím bất thường
- Chảy máu chân răng
- Xuất hiện chấm đỏ li ti trên da do mạch máu bị vỡ
- Kinh nguyệt ra nhiều hơn so với bình thường
- Đi tiêu có màu đen hoặc có vệt đỏ
Các triệu chứng khác: Bởi vì các tế bào bạch cầu không chống lại nhiễm trùng tốt nên người bị máu trắng sẽ bị ốm thường xuyên hơn và mất nhiều thời gian để khỏi hơn. Người bệnh sẽ bị sốt nhiều và đổ mồ hôi đêm.
Tế bào ung thư có thể tích tụ trong các hạch bạch huyết, amidan, gan và lá lách và khiến chúng bị sưng lên. Người bệnh có thể thấy một cục u ở cổ hoặc nách, hoặc sẽ cảm thấy no sau khi chỉ ăn một lượng thức ăn nhỏ. Bệnh nhân cũng bị sụt cân không rõ nguyên nhân. Sự phát triển của các tế bào ung thư trong tủy xương đôi khi gây ra đau xương.
2. Bệnh lymphoma – Ung thư hạch bạch huyết
Hệ thống bạch huyết giúp chuyển các tế bào bạch cầu chống nhiễm trùng được gọi là tế bào lympho khắp cơ thể và giúp loại bỏ chất thải. Ung thư bạch huyết khiến cơ thể tạo ra các tế bào lympho phát triển ngoài tầm kiểm soát và khiến người bệnh khó có thể chống lại nhiễm trùng.
Các hạch bạch huyết bị sưng là dấu hiệu chính của bệnh ung thư hạch bạch huyết. Người bệnh có thể nhận thấy một khối u ở cổ, nách hoặc bẹn. Các hạch bạch huyết ở xa bên trong cơ thể có thể đè lên các cơ quan khác và gây ho, khó thở hoặc đau ở ngực, bụng hoặc xương. Lá lách có thể to hơn gây ra cảm giác đầy hơi hoặc chướng bụng. Các hạch bị sưng thường không đau nhưng khi uống rượu lại bị đau.
Ung thư hạch bạch huyết được phân thành hai loại:
- Ung thư hạch không Hodgkin: là một bệnh ung thư máu phát triển trong hệ thống bạch huyết từ các tế bào gọi là tế bào lympho, một loại tế bào bạch cầu giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng.
- U lympho Hodgkin: là một bệnh ung thư máu phát triển trong hệ thống bạch huyết từ các tế bào được gọi là tế bào bạch huyết. Ung thư hạch Hodgkin đặc trưng bởi sự hiện diện của tế bào lympho bất thường được gọi là tế bào Reed – Sternberg.
Một số dấu hiệu phổ biến của ung thư hạch bạch huyết:
- Sốt
- Đổ mồ hôi đêm
- Cảm thấy mệt
- Sụt cân không rõ nguyên nhân
- Ngứa da
3. Bệnh đa u tủy
Tế bào huyết tương là một loại tế bào chống lại các bệnh tật khác trong máu. Đa u tủy khiến cho tủy xương tạo ra các tế bào huyết tương phát triển ngoài tầm kiểm soát và khiến cơ thể không thể tạo đủ tế bào máu khỏe mạnh. Chúng cũng giải phóng hoá chất vào máu làm tổn thương các cơ quan và mô của người bệnh.
Một số dạng ung thư tồi tệ hơn những dạng khác, nhưng các triệu chứng thường không xuất hiện cho tới khi người bệnh đã mắc một thời gian. Triệu chứng thường gặp gồm:
- Đau xương: Dấu hiệu phổ biến nhất của bệnh đa u tủy là cơn đau nghiêm trọng và kéo dài, thường ở lưng hoặc xương sườn. Các tế bào ung thư tiết ra một chất hóa học làm ngừng quá trình phát triển và chữa lành bình thường trong xương. Xương trở nên mỏng và yếu, có thể bị gãy.
Tổn thương xương ở cột sống có thể gây áp lực lên dây thần kinh và gây đau hoặc yếu chân, ngứa ran ở cánh tay và mất kiểm soát ruột hoặc bàng quang.
- Tăng canxi huyết: Đa u tủy khiến lượng canxi trong máu của người bệnh tăng cao. Điều đó có thể dẫn đến: buồn nôn và đau dạ dày, khát nước và đi tiểu nhiều, táo bón, ăn không ngon, cảm thấy yếu mệt.
Quá nhiều canxi trong máu cũng có thể làm tổn thương thận do một số protein được tạo ra bởi tế bào ung thư. Các dấu hiệu cảnh báo tổn thương thận gồm: mắt cá chân sưng lên, khó thở và ngứa da.
- Các triệu chứng đa u tủy khác: Các protein mà tế bào ung thư tiết ra có thể làm hỏng các dây thần kinh, có thể gây yếu, tê và đau ở cánh tay và chân. Nhiều tế bào u tủy cũng lấn át các tế bào khỏe mạnh trong máu. Điều đó có thể gây ra các vấn đề về chảy máu, khiến người bệnh thiếu máu và dễ bị nhiễm trùng.
Các lựa chọn giúp điều trị ung thư máu
Điều trị ung thư máu phải phụ thuộc vào loại ung thư, độ tuổi của người bệnh, mức độ tiến triển của ung thư, nơi ung thư đã di căn và các yếu tố khác. Một số phương pháp điều trị ung thư máu phổ biến gồm:
Cấy ghép tế bào gốc
Cấy ghép tế bào gốc truyền các tế bào gốc tạo máu khỏe mạnh vào cơ thể. Tế bào gốc có thể được lấy từ tủy xương, máu tuần hoàn và máu dây rốn.
Hóa trị
Hóa trị sử dụng thuốc chống ung thư để can thiệp và ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư trong cơ thể. Hóa trị cho bệnh ung thư máu đôi khi liên quan đến việc dùng nhiều loại thuốc cùng nhau trong một phác đồ nhất định. Điều trị hóa trị cũng có thể được thực hiện trước khi cấy ghép tế bào gốc.
Xạ trị
Xạ trị có thể được sử dụng để tiêu diệt các tế bào ung thư hoặc để giảm đau hoặc khó chịu. Xạ trị cũng có thể được thực hiện trước khi cấy ghép tế bào gốc.
Sưu tầm
Đào Tâm
