Hội chứng suy hô hấp cấp tính nặng (SARS) là một bệnh hô hấp truyền nhiễm có thể dẫn đến tử vong. SARS đầu tiên xuất hiện ở Trung Quốc vào tháng 10 năm 2002. Trong vòng một vài tháng, SARS lây lan trên toàn thế giới do các du khách vô tình mang theo mầm bệnh di chuyển mà không hay biết. Tuy nhiên nhờ sự hợp tác của bác sĩ trên thế giới, từ năm 2004, SARS đã hoàn toàn được kiểm soát mức độ lây lan của mình.
Biểu đồ cho thấy sự lây lan của SARS trên thế giới những năm 2002
SARS là gì?
Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (tiếng Anh: Severe acute respiratory syndrome; viết tắt: SARS) là một chứng bệnh hô hấp ở con người gây ra bởi một loại virus mang tên virus SARS. Giữa tháng 11 năm 2002 và tháng 7 năm 2003, dịch SARS bùng phát ở Hồng Kông lan tỏa gần như trở thành một đại dịch, với 8422 trường hợp và 916 trường hợp tử vong trên toàn thế giới (10,9% tử vong). Chỉ trong vòng vài tuần lễ, SARS lan từ Hồng Kông sang lây nhiễm nhiều người khác tại 37 quốc gia trên thế giới vào đầu năm 2003.
Trường hợp tử vong của SARS tùy thuộc vào giới tuổi bệnh nhân. Đối với người dưới 25 tuổi, tỷ lệ tử vong ít hơn 1%; giới 25-44 tuổi thì tỷ lệ tăng lên thành 6%; giới 45-64 là 15%; và hơn 65 tuổi là 50% hoặc hơn nữa.
Không như bệnh đậu mùa đã bị dứt hẳn, SARS vẫn tồn tại, tiềm ẩn trong khối trữ thiên nhiên (quần thể động vật) và có khả năng tái phát.
>> Xem thêm Các loại bệnh hô hấp dễ khởi phát vào thời điểm giao mùa
Các triệu chứng
SARS thường bắt đầu với dấu hiệu giống như cúm và các triệu chứng – bị sốt, ớn lạnh, đau nhức bắp thịt và tiêu chảy thường xuyên. Sau một tuần, dấu hiệu và triệu chứng bao gồm:
- Sốt 38 độ C hoặc cao hơn.
- Ho khan.
- Khó thở.
Nếu nghĩ rằng đã bị nhiễm hoặc bị nhiễm SARS, bệnh nhân cần gặp bác sĩ ngay lập tức. SARS là một căn bệnh nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong.
Nguyên nhân
SARS được gây ra bởi một dòng coronavirus, cùng một họ của virus gây cảm lạnh thông thường. Cho đến nay, những loại virus này chưa bao giờ đặc biệt nguy hiểm ở người, mặc dù chúng có thể gây bệnh nặng ở động vật. Vì lý do đó, các nhà khoa học ban đầu cho rằng virus SARS có thể đã từ động vật sang người. Nó bây giờ có khả năng đã tiến hóa từ một hoặc nhiều virus động vật thành một dòng hoàn toàn mới.
Nguyên nhân và cách điều trị SARS vẫn đang được nghiên cứu
Lây lan SARS
Hầu hết các bệnh đường hô hấp, bao gồm cả SARS, lây lan qua các giọt nhỏ nhập vào không khí khi một ai đó có bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện. Hầu hết các chuyên gia cho rằng SARS lây lan chủ yếu qua mặt đối mặt, nhưng virus cũng có thể lây lan trên các đối tượng bị ô nhiễm – chẳng hạn như tay nắm cửa, điện thoại và các nút thang máy.
Các biến chứng
Hầu hết mọi người nhiễm SARS phát triển viêm phổi. Vấn đề về thở có thể trở nên nghiêm trọng và hỗ trợ hô hấp là cần thiết. SARS gây tử vong trong một số trường hợp, thường do suy hô hấp. Các biến chứng khác có thể bao gồm suy tim và suy gan.
Người lớn tuổi hơn tuổi 60 – đặc biệt là những người có vấn đề cơ bản như bệnh tiểu đường hoặc bệnh viêm gan – có nguy cơ cao bị biến chứng nghiêm trọng.
>> Xem thêm Nguyên nhân dẫn đến viêm phổi, phân loại bệnh và cách điều trị
Phương pháp điều trị và thuốc
Mặc dù nỗ lực phối hợp toàn cầu, các nhà khoa học vẫn chưa tìm thấy điều trị hiệu quả đối với bệnh SARS. Thuốc kháng sinh không có tác dụng chống lại virus và các loại thuốc kháng virus đã không thể thấy hiệu quả nhiều. Do vậy có thể nói không có cách chữa hoặc thuốc chủng ngừa bảo vệ cho SARS. Việc xác định và phát triển các loại vắc-xin mới và thuốc để điều trị SARS là một ưu tiên cho các chính phủ và các cơ quan y tế công cộng trên toàn thế giới.
Phòng chống dịch bệnh SARS
Các nhà nghiên cứu đang nghiên cứu một số loại vắc xin cho bệnh SARS, nhưng không có loại nào đã được thử nghiệm. Nếu SARS tiếp tục lây nhiễm, theo các hướng dẫn an toàn nếu đang chăm sóc cho người bị nhiễm bệnh:
1. Rửa tay
Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước nóng hoặc sử dụng rượu cồn ít nhất 60% chà xát bàn tay.
2. Mang bao tay dùng một lần
Nếu tiếp xúc với dịch cơ thể hoặc phân người, đeo găng tay dùng một lần. Vứt bỏ găng tay ra ngay lập tức sau khi sử dụng và rửa tay kỹ lưỡng.
3. Đeo khẩu trang
Khi ở trong cùng một phòng người bị SARS, che miệng và mũi với mặt nạ phẫu thuật. Đeo kính mắt cũng có thể bảo vệ.
4. Rửa dụng cụ cá nhân
4. Rửa dụng cụ cá nhânSử dụng xà phòng và nước nóng để rửa các dụng cụ, khăn, bộ đồ giường và quần áo của một ai đó bệnh SARS.
5. Khử trùng các bề mặt
Sử dụng thuốc khử trùng để lau chùi các bề mặt có thể đã bị ô nhiễm với mồ hôi, nước bọt, dịch nhầy, chất ói mửa, phân hay nước tiểu.
Thực hiện theo tất cả các biện pháp phòng ngừa ít nhất 10 ngày kể từ ngày dấu hiệu và triệu chứng đã hết. Không cho trẻ từ trường về nhà nếu bị sốt hoặc có triệu chứng đường hô hấp trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày tiếp xúc với một ai đó bệnh SARS. Người bệnh có thể quay lại cộng đồng nếu các dấu hiệu và triệu chứng biến mất sau 3 ngày.
