Ngưng thở khi ngủ trung ương tuy ít hơn ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ nhưng có thể xảy ra như là kết quả của các bệnh lý nghiêm trọng, có thể dẫn đến suy tim và đột quỵ. Quan trọng là xác định được nguyên nhân gây bệnh, từ đó đưa ra hướng điều trị thích hợp và hiệu quả.
Ngưng thở khi ngủ là gì?
Ngưng thở khi ngủ là một rối loạn trong đó thở liên tục dừng lại rồi lại bắt đầu trong khi ngủ. Ngưng thở khi ngủ trung ương xảy ra vì não không gửi tín hiệu thích hợp đến các cơ kiểm soát hơi thở – không giống như ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn, trong đó, thở không thể bình thường do tắc nghẽn đường hô hấp trên. Ngưng thở khi ngủ trung ương ít phổ biến hơn, chiếm ít hơn 5% các trường hợp ngưng thở khi ngủ.
>> Xem thêm: Ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
Các triệu chứng ngưng thở khi ngủ trung ương
Các dấu hiệu và các triệu chứng thường gặp của ngưng thở khi ngủ trung ương bao gồm:
– Ngừng thở hoặc các kiểu thở bất thường trong khi ngủ
– Thức giấc đột ngột kèm theo khó thở
– Khó thở thuyên giảm khi ngồi dậy
– Mất ngủ
– Buồn ngủ quá mức vào ban ngày (hypersomnia)
– Khó tập trung
– Đau đầu buổi sáng
– Ngủ ngáy
Người bệnh cần đi khám chuyên khoa khi nhận thấy các triệu chứng nặng hơn bao gồm:
– Khó thở gây đánh thức giấc ngủ
– Tạm dừng liên tục thở trong khi ngủ
– Khó ngủ
– Buồn ngủ ban ngày quá nhiều, có thể khiến rơi vào giấc ngủ trong khi đang làm việc, xem truyền hình hoặc thậm chí lái xe
Nguyên nhân và phân loại
Ngưng thở khi ngủ trung ương xảy ra khi não không truyền tín hiệu đến các cơ hô hấp. Ngưng thở khi ngủ trung ương có thể được gây ra bởi một số điều kiện ảnh hưởng đến khả năng của thân não – liên kết bộ não vào cột sống và điều khiển nhiều chức năng như nhịp tim và để kiểm soát hơi thở. Nguyên nhân khác nhau của các loại ngưng thở khi ngủ trung ương. Các loại bao gồm:
1. Tình trạng ngưng thở khi ngủ trung ương vô căn
– Nguyên nhân của chứng ngưng thở khi ngủ trung ương không rõ thì gọi là vô căn
2. Tình trạng ngưng thở khi ngủ trung ương thực thể
Là hệ quả của một số bệnh hoặc phản ứng phụ của các thuốc, bao gồm:
– Cheyne – Stokes. Đây là loại ngưng thở khi ngủ trung ương thường kết hợp với suy tim sung huyết hoặc đột quỵ và đặc trưng bởi chu kỳ tăng nhịp điệu dần dần, và sau đó giảm thở. Trong những nhịp thở yếu nhất, thiếu luồng không khí (ngưng thở khi ngủ trung ương) có thể xảy ra.
– Thuốc gây ra ngưng thở. Thuốc nhất định như thuốc phiện, morphine, oxycodone hoặc codeine có thể gây ra thở không đều, tăng, giảm thường xuyên, hoặc ngừng hoàn toàn.
– Độ cao. Một số người bệnh khi tiếp xúc độ cao lớn hơn 15.000 feet (khoảng 4.500 mét), sự thay đổi khí oxy trong độ cao làm thở nhanh (tăng lý do thông khí) và khó thở.
– Ngưng thở khi ngủ phức tạp. Một số người bị ngưng thở tắc nghẽn phát triển thành ngưng thở trung ương trong khi điều trị với thông khí áp suất đường thở dương liên tục (CPAP). Điều này được gọi là ngưng thở khi ngủ phức tạp bởi vì nó là một sự kết hợp của ngưng thở khi ngủ tắc nghẽn và trung ương.
Các yếu tố nguy cơ
1. Giới tính
Nam giới nhiều khả năng phát triển ngưng thở khi ngủ trung ương hơn là nữ giới.
2. Tuổi
Ngưng thở khi ngủ trung ương phổ biến hơn ở người lớn tuổi, có thể bởi vì cùng tồn tại vấn đề y tế hoặc các mô hình giấc ngủ có thể gây ra ngưng thở khi ngủ trung ương.
3. Bệnh lý
– Rối loạn tim. Những người bị rung nhĩ hoặc suy tim sung huyết có nguy cơ ngưng thở khi ngủ trung ương. Ngưng thở khi ngủ trung ương có thể có mặt đến 40% những người bị suy tim sung huyết.
– Tai biến mạch máu não hoặc u não. Các điều kiện này có thể làm giảm khả năng của não điều chỉnh hơi thở.
4. Tác dụng phụ của thuốc
– Opioid. Sử dụng opioid như morphine, oxycodone và codein, làm tăng nguy cơ ngưng thở khi ngủ trung ương.
– CPAP. Một số người bị ngưng thở khi ngủ tắc nghẽn phát triển ngưng thở khi ngủ trung ương trong khi điều trị bằng CPAP (thở áp lực dương liên tục). Điều này được gọi là ngưng thở khi ngủ phức tạp bởi vì nó là sự kết hợp của ngưng thở khi ngủ tắc nghẽn và trung ương. Đối với một số người, ngưng thở khi ngủ phức tạp vẫn tiếp tục sử dụng CPAP. Những người khác có thể được điều trị bằng thở áp lực dương (PAP).
CAPD vừa là liệu pháp điều trị, vừa có thể là nguyên nhân gây ngưng thở khi ngủ trung ương
Các biến chứng
Ngưng thở khi ngủ trung ương là bệnh lý tương đối nghiêm trọng. Một số biến chứng bao gồm:
1. Mệt mỏi
Việc thức giấc lặp đi lặp lại liên quan với chứng ngưng thở khi ngủ làm cho không thể phục hồi sức khỏe từ giấc ngủ bình thường. Những người ngưng thở khi ngủ trung ương thường trải nghiệm buồn ngủ ban ngày nghiêm trọng, mệt mỏi và khó chịu. Có thể gặp khó trong việc tập trung và rơi vào giấc ngủ tại nơi làm việc, trong khi xem TV hay ngay cả khi lái xe.
2. Vấn đề tim mạch
Giảm đột ngột nồng độ ôxy trong máu xảy ra trong thời gian ngưng thở khi ngủ trung ương có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch. Nếu có bệnh tim cơ bản, lặp đi lặp lại nhiều lần oxy trong máu thấp (tình trạng thiếu oxy) làm tiên lượng xấu đi và tăng nguy cơ nhịp tim bất thường.
>> Xem thêm 10 Điều chưa biết về bệnh tim mạch
Các xét nghiệm và chẩn đoán
– Bác sĩ có thể thực hiện đánh giá dựa trên các dấu hiệu và triệu chứng hoặc có thể giới thiệu đến một trung tâm điều trị rối loạn giấc ngủ. Ở đó, chuyên gia về giấc ngủ có thể giúp quyết định về nhu cầu đánh giá thêm. Đánh giá như vậy thường liên quan đến việc giám sát hơi thở qua đêm và các chức năng cơ thể khác trong khi ngủ.
– Trong thử nghiệm polysomnography, kết nối với thiết bị giám sát tim, phổi và hoạt động của não bộ, hít thở các mô hình, cánh tay và di chuyển chân, nồng độ oxy trong máu trong khi ngủ.
– Đánh giá của một chuyên gia tim (bác sĩ tim mạch) hoặc một bác sĩ chuyên về hệ thống thần kinh (thần kinh học) cũng có thể là cần thiết để tìm nguyên nhân của chứng ngưng thở khi ngủ trung ương.
Phương pháp điều trị
1. Giải quyết các vấn đề liên quan đến y tế
Nguyên nhân có thể của ngưng thở khi ngủ trung ương bao gồm các rối loạn, và điều trị những điều kiện có thể giúp ngưng thở khi ngủ trung ương. Ví dụ, điều trị thích hợp suy tim có thể loại bỏ ngưng thở khi ngủ trung ương.
2. Giảm các thuốc opioid
Nếu thuốc opioid gây ngưng thở khi ngủ trung ương, bác sĩ có thể dần dần giảm liều của những thuốc này.
3. Phương pháp Áp suất đường thở dương liên tục (CPAP)
Phương pháp này, cũng được sử dụng để điều trị ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn, liên quan đến việc đeo mast trên mũi trong khi ngủ. Mặt nạ này được gắn vào máy bơm cung cấp khí nén để giữ mở đường hô hấp trên. CPAP có thể ngăn chặn việc đóng đường hô hấp có thể gây ngưng thở khi ngủ trung ương. Cũng như ngừng thở khi ngủ, điều quan trọng là sử dụng thiết bị duy nhất theo chỉ dẫn. Nếu mặt nạ khó chịu hoặc cảm thấy áp lực quá mạnh, nói chuyện với bác sĩ để thực hiện điều chỉnh.
>> Xem thêm Các bệnh hô hấp thường gặp trong ngày giao mùa
4. Thở áp lực dương (BPAP)
Không giống như CPAP, nguồn cung cấp áp lực ổn định liên tục vào đường hô hấp trên khi thở vào và thở ra, BPAP xây dựng áp suất cao hơn khi hít vào và giảm áp suất thấp hơn khi thở ra. Mục tiêu của điều trị này là để thúc đẩy mô hình thở yếu của ngưng thở khi ngủ trung ương. Một số thiết bị BPAP có thể được thiết lập để tự động thở nếu thiết bị phát hiện không thấy thở sau vài giây.
5. Hỗ trợ thông khí (ASV)
Một số nghiên cứu đã cho thấy thiết bị thông khí này có hiệu quả hơn CPAP hoặc BPAP để điều trị ngưng thở khi ngủ trung ương. ASV được thiết kế để điều trị ngưng thở khi ngủ trung ương và ngưng thở khi ngủ phức tạp bằng cách theo dõi mô hình thở bình thường và lưu trữ các thông tin trong máy tính. Sau khi rơi vào giấc ngủ, máy sử dụng áp lực để điều chỉnh mô hình thở và ngăn chặn tạm dừng thở.
6. Bổ sung oxy
Sử dụng oxy bổ sung trong khi ngủ có thể giúp đỡ nếu có ngưng thở khi ngủ trung ương. Các hình thức khác nhau của oxy có sẵn cũng như các thiết bị khác để cung cấp oxy cho phổi.
