Là một vấn đề tương đối phổ biến và gây khó chịu dù không mang lại hậu quả nghiêm trọng, ù tai ảnh hưởng đến khoảng 20% dân số, có nghĩa là cứ 5 người thì có 1 người có thể bị ù tai. Ù tai không phải là một bệnh – đó là một triệu chứng của một bệnh khác như giảm thính lực do tuổi tác, chấn thương tai hoặc một rối loạn tuần hoàn.
Ù tai là gì?
Ù tai liên quan đến cảm giác khó chịu khi không có âm thanh thực tế ở bên ngoài. Ù tai triệu chứng bao gồm các loại tiếng ồn trong tai như nghe thấy tiếng nhạc, tiếng ù, tiếng la hét, tiếng lạch cạch, tiếng huýt… Những tiếng ồn ảo có thể khác nhau từ với âm lượng cũng khác nhau, người bệnh có thể nghe thấy nó trong một hoặc cả hai tai. Trong một số trường hợp, những âm thanh có thể quá lớn, nó có thể cản trở khả năng tập trung hoặc nghe được âm thanh thực tế. Ù tai có thể diễn ra mọi lúc hoặc chỉ trong khoảng thời gian cụ thể.
Các loại ù tai thường gặp
Ù tai chủ quan
Ù tai chỉ bản thân có thể nghe thấy. Đây là loại phổ biến nhất của chứng ù tai. Nó có thể được gây ra bởi các vấn đề tai ở tai ngoài, giữa hoặc bên trong. Nó cũng có thể được gây ra bởi các vấn đề với dây thần kinh thính giác hoặc một phần của bộ não để dịch tín hiệu thần kinh như âm thanh.
Ù tai khách quan
Là dạng ù tai mà bác sĩ có thể thấy được khi người bệnh làm kiểm tra. Đây là loại hiếm của chứng ù tai có thể được gây ra bởi một vấn đề mạch máu, xương tai trong hay các cơn co thắt cơ bắp.
Nguyên nhân gây ù tai
Một số nguyên nhân sau có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm chứng ù tai. Trong nhiều trường hợp, nguyên nhân chính xác không được tìm thấy.
Nguyên nhân phổ biến của chứng ù tai là tổn hại tế bào
Do tổn hại tế bào, lông ở tai trong di chuyển liên quan đến áp lực của sóng âm thanh. Điều này kích thích các tế bào tai phát hành một tín hiệu điện thông qua một dây thần kinh từ tai (thần kinh thính giác) đến bộ não. Não dịch những tín hiệu này ra thành như âm thanh. Nếu các sợi lông bên trong tai trong uốn cong hoặc bị hỏng, có thể “rò rỉ” ngẫu nhiên xung điện đến bộ não, gây ra chứng ù tai.
Các nguyên nhân khác của chứng ù tai
Bao gồm các vấn đề tai khác, điều kiện sức khỏe mãn tính, và thương tích hoặc điều kiện có ảnh hưởng đến dây thần kinh thính giác hoặc trung tâm thính giác trong não.
– Liên quan đến tuổi mất thính lực. Đối với nhiều người, khả năng nghe giảm đi rõ rệt theo tuổi tác, thường bắt đầu từ khoảng tuổi 60. Nghe kém có thể gây ù tai. Thuật ngữ y học cho loại nghe kém là presbycusis.
– Tiếp xúc với tiếng ồn lớn. Tiếng động lớn, chẳng hạn như từ các thiết bị nặng, máy bay, cưa xích và súng cầm tay là những nguồn phổ biến. Thiết bị nghe nhạc di động, chẳng hạn như máy nghe nhạc MP3 hoặc iPod, cũng có thể gây ra mất thính giác liên quan đến tiếng ồn nếu chơi lớn trong thời gian dài. Ù tai do tiếp xúc ngắn hạn, chẳng hạn như tham dự một buổi hòa nhạc lớn, kéo dài tiếp xúc với âm thanh to cũng có thể gây tổn thương vĩnh viễn.
– Ráy tai tắc nghẽn. Ráy tai bảo vệ ống tai bằng cách giữ bụi bẩn và làm chậm sự phát triển của vi khuẩn. Khi ráy tai tích tụ quá nhiều, nó trở nên quá khó để rửa sạch tự nhiên (cerumenal impaction), gây ra mất thính lực hoặc kích ứng màng nhĩ, có thể dẫn đến chứng ù tai.
– Thay đổi xương tai. Xương ở tai giữa (otosclerosis) có thể ảnh hưởng đến thính giác và ù tai gây ra. Tình trạng này, gây ra bởi sự tăng trưởng xương bất thường, di truyền trong gia đình.
Các nguyên nhân ít phổ biến gây ù tai
Một số nguyên nhân của chứng ù tai ít phổ biến hơn có thể có:
– Căng thẳng và trầm cảm: Các điều kiện này thường liên kết với chứng ù tai và dường như nó làm trầm trọng thêm.
– Rối loạn TMJ: Vấn đề với các khớp temperomandibular, các khớp ở hai bên đầu ở phía trước của tai, nơi xương hàm tiếp với hộp sọ, có thể gây ù tai.
– Thương tích hoặc chấn thương cổ: Những rối loạn thần kinh có thể ảnh hưởng đến tai trong, dây thần kinh thính giác hay chức năng não liên quan. Chấn thương đầu và cổ thường gây ra chứng ù tai trong một tai.
– U thần kinh thính giác: Không phải ung thư (khối u lành tính) phát triển trên các dây thần kinh sọ chạy từ não đến tai trong điều khiển cân bằng. Còn được gọi là u bao sợi thần kinh tiền đình, tình trạng này thường gây ra chứng ù tai trong một tai.
Rối loạn mạch máu liên quan đến chứng ù tai
Trong trường hợp hiếm, ù tai là do một rối loạn mạch máu. Loại ù tai được gọi là ù tai đụng kêu. Nguyên nhân bao gồm:
– Khối u đầu và cổ: Một khối u ép vào mạch máu trong đầu hoặc cổ có thể gây ra và các triệu chứng ù tai.
– Xơ vữa động mạch: Với tuổi tác và sự tích tụ cholesterol và các mảng bám, các mạch máu lớn gần tai giữa và bên trong mất một số đàn hồi – khả năng uốn cong hoặc mở rộng một chút với mỗi nhịp đập của tim. Đó là nguyên nhân gây chảy máu trở nên mạnh hơn và đôi khi hỗn loạn, làm cho tai phát hiện các nhịp đập. Thường có thể nghe loại hình này ở cả hai tai ù tai.
– Cao huyết áp: Tăng huyết áp và các yếu tố huyết áp tăng, như stress, rượu và cà phê, có thể làm cho ù tai đáng chú ý hơn.
– Chảy máu hỗn loạn: Thu hẹp hoặc xoắn gấp trong một động mạch cổ (động mạch cảnh) hoặc tĩnh mạch ở cổ có thể gây ra chảy máu hỗn loạn, dẫn đến chứng ù tai.
– Dị tật của mao mạch: Một điều kiện được gọi là dị dạng động tĩnh mạch (AVM), xảy ra trong các kết nối giữa động mạch và tĩnh mạch, có thể gây ù tai. Loại ù tai thường xảy ra trong một tai.
Thuốc có thể gây ù tai
Một số thuốc có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm ù tai. Nói chung, liều thuốc cao hơn, ù tai trở nên tồi tệ hơn. Thường thì tiếng ồn không mong muốn sẽ biến mất khi ngừng sử dụng các loại thuốc này. Thuốc biết là gây ra hoặc làm trầm trọng thêm ù tai bao gồm:
– Thuốc kháng sinh, bao gồm chloramphenicol, erythromycin, gentamicin, vancomycin và bleomycin.
– Thuốc ung thư, bao gồm cả mechlorethamine và vincristine.
– Thuốc lợi tiểu – chẳng hạn như acid ethacrynic bumetanid, furosemide.
– Thuốc Quinin được sử dụng cho bệnh sốt rét hoặc điều kiện sức khỏe khác.
– Aspirin liều cao.
Yếu tố nguy cơ
Bất cứ ai cũng có thể bị chứng ù tai, nhưng có thể có nguy cơ tăng lên nếu:
– Tiếp xúc với tiếng ồn lớn mà không có bảo vệ tai, đặc biệt liên tục.
– Độ tuổi trên 65.
– Mất thính lực do tuổi tác.
– Rối loạn căng thẳng hậu chấn thương tâm lý (PTSD). Ù tai đặc biệt trầm trọng hơn bởi những tiếng ồn lớn ở những người bị PTSD.
Các biến chứng
Ù tai có thể ảnh hưởng đáng kể chất lượng cuộc sống. Nếu ù tai, cũng có thể dẫn đến:
– Mệt mỏi.
– Stress.
– Khó ngủ.
– Khó tập trung.
– Vấn đề bộ nhớ.
– Trầm cảm.
– Lo lắng và khó chịu.
Điều trị những điều kiện này có thể không trực tiếp liên quan ảnh hưởng đến chứng ù tai, nhưng nó có thể giúp cảm thấy tốt hơn.
Các xét nghiệm và chẩn đoán
Bác sĩ sẽ kiểm tra tai, và cổ để tìm nguyên nhân có thể của chứng ù tai. Xét nghiệm bao gồm:
1. Audiological
Là một phần của thử nghiệm, ngồi trong phòng cách âm đeo tai nghe thông qua đó sẽ được phát âm cụ thể vào tai tại một thời điểm. Sẽ biết khi nào có thể nghe thấy âm thanh, và kết quả được so sánh với kết quả được coi là bình thường đối với tuổi. Điều này có thể giúp loại trừ hoặc xác định nguyên nhân có thể của chứng ù tai.
2. Di chuyển
Bác sĩ có thể yêu cầu di chuyển mắt, nghiến chặt hàm răng hay di chuyển cổ, cánh tay và chân. Nếu ù tai nặng hơn hay thay đổi, có thể giúp xác định một rối loạn cơ bản cần điều trị.
3. Chẩn đoán hình ảnh
Tùy thuộc vào nguyên nhân nghi ngờ chứng ù tai, có thể cần xét nghiệm hình ảnh như CT hoặc MRI.
Phương pháp điều trị và thuốc
Điều trị tình trạng sức khỏe tiềm ẩn
Để điều trị chứng ù tai, đầu tiên bác sĩ cố gắng xác định bất kỳ điều kiện, cơ sở điều trị có thể được liên kết với các triệu chứng. Ngoài ra, bác sĩ có thể thực hiện các bước có thể làm giảm tiếng ồn. Ví dụ như:
- Loại bỏ ráy tai: Loại bỏ ráy tai ảnh hưởng có thể làm giảm các triệu chứng ù tai.
- Điều trị tình trạng mạch máu: Điều kiện mạch máu có thể cần dùng thuốc, phẫu thuật hoặc điều trị khác để giải quyết vấn đề.
- Thay đổi thuốc: Nếu một loại thuốc đang dùng là nguyên nhân của chứng ù tai, bác sĩ có thể khuyên nên dừng hoặc giảm, hoặc chuyển sang một loại thuốc khác nhau.
Giảm tiếng ồn
Trong một số trường hợp liệu pháp giảm tiếng ồn có thể giúp ngăn chặn những âm thanh để ít khó chịu. Bác sĩ có thể đề nghị sử dụng một thiết bị điện tử để ức chế tiếng ồn. Thiết bị bao gồm:
– Máy giảm tiếng ồn: Các thiết bị, trong đó sản xuất âm thanh mô phỏng môi trường như mưa rơi xuống đại dương, sóng, thường là một điều trị hiệu quả đối với chứng ù tai.
– Trợ thính: Có thể đặc biệt hữu ích.
– Thiết bị mặt nạ: Tương tự như máy trợ thính, các thiết bị này tạo ra tiếng ồn liên tục thấp, ngăn chặn triệu chứng ù tai.
– Ù tai thích nghi: Một thiết bị cung cấp âm nhạc có chương trình riêng, tần số cụ thể trải nghiệm chứng ù tai. Theo thời gian, kỹ thuật này có thể quen với chứng ù tai, do đó giúp không phải tập trung vào nó.
Điều trị bằng thuốc
Thuốc không thể chữa khỏi ù tai, nhưng trong một số trường hợp, có thể giúp giảm mức độ nghiêm trọng của triệu chứng hoặc biến chứng. Thuốc có thể bao gồm:
– Thuốc chống trầm cảm ba vòng: Như amitriptyline và nortriptyline, đã được sử dụng với một số thành công. Tuy nhiên, các thuốc này thường chỉ được sử dụng cho chứng ù tai nặng, vì chúng có thể gây ra tác dụng phụ phiền hà, bao gồm khô miệng, mờ mắt, táo bón và các vấn đề tim mạch.
– Alprazolam (Niravam, Xanax): Có thể giúp giảm các triệu chứng ù tai, nhưng tác dụng phụ có thể bao gồm buồn ngủ và buồn nôn. Nó cũng có thể trở thành nghiện.
Phong cách sống và biện pháp khắc phục
Thông thường, ù tai có thể không được điều trị. Một số người, tuy nhiên, điều trị để nhận thấy nó ít hơn. Đối với nhiều người, điều chỉnh nhất định làm cho các triệu chứng ít khó chịu. Những thủ thuật có thể giúp:
– Giảm tiếng ồn.
– Giảm stress
– Giảm uống rượu. Rượu làm tăng hiệu lực của máu bằng cách giãn nở mạch máu, gây chảy máu nhiều hơn, đặc biệt là ở khu vực tai trong.
– Châm cứu, thôi miên
– Bổ sung thảo dược Ginkgo, kẽm…
– Tập thể dục thường xuyên, ăn uống đúng và thực hiện các bước khác để giữ cho các mạch máu khỏe mạnh có thể giúp ngăn ngừa chứng ù tai liên quan đến rối loạn mạch máu.
