Theo các chuyên gia, 80% trường hợp đột quỵ có thể phòng tránh được. Cách tốt nhất là giữ huyết áp trong phạm vi bình thường, bởi huyết áp cao là yếu tố nguy cơ chính dẫn đến đột quỵ.
Thế nào là huyết áp cao?
Huyết áp cao hay tăng huyết áp là huyết áp ở mức 140/90 trở lên. Huyết áp bình thường là dưới 120/80.
Số trên cùng (tâm thu) là lực trong động mạch khi tim đập. Đáy (tâm trương) là áp suất giữa các nhịp đập, khi tim nghỉ ngơi.
Nếu một trong hai số này cao hơn bình thường, điều đó có nghĩa là tim đang bơm máu mạnh hơn bình thường. Các nghiên cứu cho thấy theo thời gian, điều này làm tăng nguy cơ đột quỵ.
Nguy cơ huyết áp cao gây ra đột quỵ khi nào?
Tăng huyết áp đặt các động mạch dưới áp lực liên tục. Cũng giống như lốp xe bị bơm quá căng, quá nhiều lực bên trong mạch máu sẽ làm hỏng thành động mạch và khiến chúng yếu đi.
Có hai loại đột quỵ chính, huyết áp cao khiến cả hai loại này dễ xảy ra hơn.
Đột quỵ do lưu lượng máu bị chặn
Gần 9 trong số 10 trường hợp bị đột quỵ vì có thứ gì đó, thường là cục máu đông, chặn dòng máu lên não. Các bác sĩ gọi đây là đột quỵ do thiếu máu cục bộ.
Không có oxy, các tế bào não bắt đầu chết trong vòng vài phút. Thông thường, cục máu đông hình thành tại vị trí mạch máu bị tắc hoặc ở một nơi nào khác trong cơ thể rồi đến não. Cục máu đông di chuyển thường có nguyên nhân tiềm ẩn, như nhịp tim không đều (hay còn gọi là rung tâm nhĩ).
Các cục máu đông xảy ra thường xuyên hơn khi bị huyết áp cao vì nó làm tăng tốc độ xơ vữa động mạch, một tình trạng làm cho các động mạch trở nên cứng hơn, hẹp hơn và bị tắc bởi các mảng bám chất béo. Tăng huyết áp cũng khiến người bệnh dễ bị rung tâm nhĩ. Nó khiến máu tích tụ trong tim, nơi cục máu đông có thể hình thành.
Đột quỵ do chảy máu trong hoặc xung quanh não
Đây còn được gọi là đột quỵ do xuất huyết. Chúng có xu hướng nghiêm trọng hơn và nguy hiểm hơn những loại do cục máu đông. Một mạch máu yếu bị vỡ ra, thường là do chứng phình động mạch, một chỗ phồng lên do áp lực. Huyết áp cao làm tổn thương các động mạch và khiến chúng dễ bị rách hơn.
Cơn thiếu máu não thoáng qua
Huyết áp cao gây ra đột quỵ trong trường hợp có thể gây ra cục máu đông dẫn đến cơn thiếu máu não thoáng qua, là khi cục máu đông tự tan hoặc tự bong ra. Hầu hết mọi người hồi phục hoàn toàn sau cơn thiếu máu não thoáng qua, nhưng chúng là dấu hiệu cảnh báo cơn đột quỵ có thể sắp xảy ra. Tăng huyết áp làm cho cơn thiếu máu não thoáng qua có nhiều khả năng xảy ra giống như đối với đột quỵ do thiếu máu cục bộ – bằng cách thu hẹp các động mạch và làm cho mảng bám và cục máu đông dễ hình thành hơn.
Các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ
Nếu bạn hoặc thấy người xung quanh có những biểu hiện như dưới đây, thì nên gọi cấp cứu ngay:
- Yếu hoặc tê ở mặt, cánh tay hoặc chân, đặc biệt là ở một bên cơ thể
- Nhầm lẫn, khó nói hoặc khó hiểu lời nói
- Có vấn đề về thị lực ở một hoặc cả hai mắt
- Chóng mặt, mất thăng bằng, thiếu phối hợp hoặc đi lại khó khăn
- Đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân
Phòng chống đột quỵ bằng cách nào?
Có những yếu tố nguy cơ gây đột quỵ mà chúng ta không thể can thiệp như tuổi tác, di truyền. Tuy nhiên, thay đổi lối sống có thể làm giảm nguy cơ bị đột quy với hầu hết mọi người.
Có chế độ ăn lành mạnh
Chế độ ăn lành mạnh là ăn nhiều rau củ quả tươi chứa nhiều chất xơ, vitamin, ăn ít chất béo bão hòa và cholesterol.
Nên cắt giảm muối vì muối là một trong những nguyên nhân gây tăng huyết áp. Khi nấu nướng, nên cho ít muối hơn. Ngoài ra, nên hạn chế ăn thực phẩm chế biến sẵn bởi đồ hộp thường có lượng muối và chất béo xấu cao.
Tập thể dục thường xuyên
Tập thể dục giúp duy trì cân nặng vừa phải và giảm khả năng mắc các tình trạng sức khỏe nghiêm trọng.
Tập thể dục cũng tốt cho sức khỏe tim mạch, phòng ngừa và ổn định huyết áp.
Hạn chế căng thẳng
Căng thẳng, stress kéo dài là nguyên nhân dẫn đến nhiều căn bệnh, trong đó có tăng huyết áp và đột quỵ. Để giảm căng thẳng, bạn hãy sắp xếp thời gian làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, tham gia các hoạt động để giải tỏa lo lắng như ngồi thiền, vẽ tranh, tưới cây…
Bỏ thuốc lá
Hút thuốc lá làm tăng cao nguy cơ đột quỵ vì thuốc lá làm viêm các mạch máu.
Hạn chế rượu bia
Rượu bia có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe. Những vấn đề này làm tăng nguy cơ đột quỵ.
Kiểm soát và điều trị các bệnh lý
Cần kiểm soát các bệnh lý như huyết áp, tiểu đường, béo phì, bệnh tim và cholesterol cao. Nếu bị huyết áp cao, nên đi khám để được bác sĩ điều trị. Người bệnh có thể cần phải dùng thuốc hàng ngày để kiểm soát huyết áp về mức bình thường.
Vân Anh
