Xử trí cứu sống bệnh nhân mắc Hội chứng gan thận

Hội chứng gan thận (HCGT) là tình trạng suy giảm chức năng thận cấp tính xảy ra trên người bệnh bị bệnh gan cấp hoặc đợt cấp ở bệnh gan giai đoạn cuối, chủ yếu gặp ở người bệnh xơ gan cổ trướng tăng áp lực tĩnh mạch cửa, viêm gan do rượu, hoặc hiếm gặp hơn như khối u gan, viêm gan tối cấp do các nguyên nhân khác nhau

Theo định nghĩa mới theo hội nghị của Câu lạc bộ cổ trướng Quốc tế năm 2007, cũng như của ADQI lần thứ 8, HCGT là một hội chứng đặc trưng bởi tình trạng giảm nghiêm trọng dòng máu đến thận do co thắt động mạnh thận, dãn động mạch ngoại vi do tổn thương gan nặng tiến triển. Mặc dù suy thận cấp chức năng, nhưng HCGT lại có tiên lượng rất xấu, tỷ lệ tử vong cao và ghép gan là biện pháp duy nhất có hiệu quả tốt.

Nguyên nhân của hội chứng gan thận gồm có:

– HCGT thường gặp ở người bệnh có biểu hiện xơ gan mạn tính.

– HCGT ở các người bệnh có tổn thương gan cấp tính:

• Viêm gan do rượu.
• Viêm gan nhiễm độc do thuốc, các chất gây độc.
• Viêm gan do vi rút.
• Tổn thương gan do sốc (sốc tim, nhiễm khuẩn, phản vệ, giảm thể tích…).

– Các yếu tố thúc đẩy:

• Nhiễm trùng dịch cổ chướng
• Mất dịch do nôn, ỉa chảy.
• Giảm albumin máu.
• Tăng thể tích tuần hoàn…

>> Xem thêm Hiểu đúng về các xét nghiệm sàng lọc viêm gan B

Triệu chứng lâm sàng của hội chứng gan thận

Các triệu chứng lâm sàng của HCGT gần giống như các đợt tiến triển của bệnh xơ gan, có thể quan sát được ở bệnh nhân có những biểu hiện sau:

• Mệt mỏi, chán ăn, rối loạn tiêu hóa.
• Hội chứng vàng da: nước tiểu vàng, da và niêm mạc vàng.
• Trên da có thể có xuất huyết do rối loạn đông máu, sao mạch, tuần hoàn bàng hệ.
• Thần kinh: ý thức giảm khi có biểu hiện não gan, dấu hiệu ngoại tháp của xơ gan.
• Có thể có nhiễm khuẩn toàn thân hoặc nhiễm khuẩn dịch cổ chướng.
• Dấu hiệu mất nước, mất dịch, sốc (nếu có nguyên nhân liên quan).
• Khai thác tiền sử nguyên nhân và các đợt cấp tính của bệnh gan mạn.Rối loạn tiêu hóa, mệt mỏi chán ăn là triệu chứng điển hình của bệnh gan

Xét nghiệm máu và nước tiểu của bệnh nhân có thể thấy các chỉ số phản ảnh chức năng thân như tăng creatinine và ure huyết thanh, protein niệu và xuất hiện tế bào nước tiểu. Bên cạnh đó còn có các chỉ số của AST, ALT, protein, albumin máu, GGT, các yếu tố đông máu, tế bào máu ngoại vi phản ánh tổn thương gan nghiêm trọng.

>> Xem thêm Nguy cơ tổn thương gan khi dùng thuốc điều trị u xơ tử cung

Cách xử lý khi bị hội chứng gan thận

Nguyên tắc xử trí:

• Nhanh chóng xác định và điều trị yếu tố thúc đẩy: nhiễm trùng, mất nước, giảm albumin máu, nhiễm trùng dich cổ chướng, ngộ độc cấp paracetamol.
• Các biện pháp điều trị co mạch hệ thống: Dùng Terlipressin dẫn chất của vasopressin.
• Các biện pháp thay huyết tương (PEX), lọc gan nhân tạo (MARS), hoặc lọc máu liên tục (CVVH) kết hợp với chạy thận nhân tạo cấp ngắt quãng tùy theo tình trạng lâm sàng.

Điều trị nguyên nhân gây ra HCGT:

• Làm cầu nối bên – bên hệ thống tĩnh mạch cửa và tĩnh mạch chủ (TIPS): khi có chỉ định, với mục đích giảm áp lực tĩnh mạch cửa.
• Ghép gan là giải pháp cuối cùng

HCGT là trường hợp cấp cứu y khoa, cần phải xử trí càng nhanh càng tốt. Khi vận chuyển người bệnh cần chú ý đảm bảo về hô hấp, tuần hoàn, rối loạn ý thức gây mất khả năng tự bảo vệ đường thở, rối loạn nhịp tim.

Dự phòng HCGT đối với bệnh nhân gan: Dự phòng xuất hiện HCGT là rất quan trọng trong thực hành lâm sàng. Về nguyên tắc dự phòng gồm có:

• Ngăn chặn hoặc điều trị tích cực ngay khi có các yếu tố thúc đẩy: nhiễm trùng dịch cổ trướng, xuất huyết tiêu hóa, các nhiễm trùng khác trong cơ thể.
• Bệnh nhân xơ gan có dịch cổ trướng: chú ý xét nghiệm albumin máu, luôn duy trì trong giới hạn bình thường. Chú ý truyền bổ sung albumin cho bệnh nhân có nồng độ bilirubin huyết thanh > 68.4μmol/l hoặc creatinin huyết thanh > 88.4μmol/l.
• Đề phòng nhiễm trùng : cho kháng sinh Norfloxacine 400 mg/ngày cho người bệnh xơ gan có cổ chướng mà chức năng thận bắt đầu thay đổi.
• Chú ý các thuốc có nguy cơ độc với thận như: kháng sinh nhóm aminoglycoside, thuốc chống viêm giảm đau không steroid, thuốc lợi tiểu, thuốc cản quang có iot.