Nghiến răng là tình trạng khi một người cắn hoặc siết chặt hai hàm răng lại một cách vô thức. Nghiến răng khi ngủ ảnh hưởng xấu tới men răng, đau răng, hàm và mặt hay trầm trọng hơn là rối loạn thái dương hàm, đau khớp hàm và cơ hàm mạn tính.
Nghiến răng khi ngủ là gì?
Tật nghiến răng được định nghĩa là “hoạt động lặp đi lặp lại của cơ hàm, đặc trưng bởi sự siết chặt hoặc nghiến của răng và/hoặc bởi sự giằng và đẩy của hàm dưới”. Hoạt động này có thể tạo nên âm thanh ken két hoặc không.
Nghiến răng không thực hiện chức năng của hệ thống nhai và có thể gây chấn thương khớp cắn. Khớp cắn ảnh hưởng lên chức năng của cơ, qua đó tác động đến khớp thái dương hàm.
Nguyên nhân gây nghiến răng khi ngủ
Nguyên nhân dẫn đến tật nghiến răng khi ngủ có thể do sự kết hợp của các yếu tố vật lý, tâm lý và di truyền như:
- Những cảm xúc như lo lắng, stress, tức giận, thất vọng, căng thẳng:
Các nghiên cứu cho thấy yếu tố tâm lý có nguy cơ ảnh hưởng đáng kể đến bệnh, chủ yếu là do lối sống căng thẳng. Nghiến răng ban đêm có thể là sự đáp ứng đối với căng thẳng ban ngày đã hoặc đang diễn ra.
Căng thẳng có thể xảy ra ở những người làm việc nhiều, bị áp bức, sinh viên đang trong mùa thi. Căng thẳng đi kèm với lo âu, sự kìm nén có thể kích hoạt các hoạt động của não bộ. Điều này làm tăng kích thích thần kinh, có thể gây nên tất cả các phản ứng của nghiến răng.
- Tính cách: Những người mạnh mẽ, dễ kích động có khả năng mắc bệnh cao hơn.
- Tuổi: Nghiến răng thường gặp ở người trẻ tuổi, ít gặp ở người lớn tuổi.
- Nghề nghiệp: Một số nghề nghiệp có đòi hỏi đặc biệt có thể gây nên nghiến răng hay cắn chặt răng. Ví dụ: Nghệ sĩ piano cắn chặt răng lúc giữ đàn khi chơi, công nhân khuân vác cắn chặt răng để gồng sức, nghệ sĩ biểu diễn xiếc dùng răng để giữ người trên không trung…
- Thuốc và các chất kích thích: Một số loại thuốc điều trị tâm thần như thuốc chống trầm cảm có thể gây tác dụng phụ dẫn tới chứng nghiến răng khi ngủ. Thuốc lá, các loại đồ uống chứa caffeine, rượu và các chất kích thích khác có thể làm tăng nguy cơ bị nghiến răng khi ngủ.
- Di truyền: Những người có thành viên trong gia đình mắc chứng nghiến răng khi ngủ có nguy cơ cao bị chứng này. Nghiên cứu cho thấy rằng có thể có một mức độ liên quan đến di truyền trong việc phát triển tật nghiến răng. 21 – 50% những người bị nghiến răng ban đêm có thành viên trong gia đình từng mắc bệnh trước đây. Điều này cho thấy yếu tố di truyền có liên quan đến bệnh.
- Lệch khớp cắn: Lệch cắn khớp có thể là vấn đề gây bệnh. Chúng cản trở đường đi của vận động nhai bình thường. Nguyên nhân có thể ở một răng hoặc một nhóm răng. Ví dụ: Khi răng khôn hàm trên mất, răng khôn hàm dưới mọc trồi. Lúc cắn lại, hàm dưới phải đưa ra trước nhiều hơn để đóng hàm. Điều này làm sai lệch vận động hàm bình thường.
- Các hội chứng rối loạn khác: Nghiến răng có liên quan đến một số hội chứng rối loạn tâm thần, ví dụ như bệnh Parkinson, chứng mất trí, trào ngược dạ dày thực quản, động kinh, khủng hoảng ban đêm, hội chứng rối loạn giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ và tăng động/thiếu tập trung.
Khắc phục tật nghiến răng khi ngủ như thế nào?
Tật nghiến răng khi ngủ nếu ở mức độ nhẹ, không ảnh hưởng cuộc sống thì có thể không cần điều trị. Khi xuất hiện các dấu hiệu như đau và co cứng cơ hàm, mòn răng, lệch khớp cắn, đau ở vùng trước tai thì việc điều trị là cần thiết.
Nghiến răng do nhiều yếu tố gây ra, vì vậy để khắc phục tật nghiến răng cần tiếp cận từ nhiều hướng.
Loại bỏ các yếu tố nguy cơ gây bệnh
- Các thuốc gây tác dụng phụ dẫn đến nghiến răng cần thay đổi.
- Ngưng sử dụng thuốc lá, cà phê, các chất kích thích gây nghiện… vì chúng khiến bạn không thể ngủ ngon và sâu giấc, từ đó sẽ tăng nguy cơ nghiến răng.
- Điều trị các bệnh lý toàn thân có liên quan đến nghiến răng.
Cải thiện giấc ngủ, giải tỏa căng thẳng
Nghiến răng liên quan đến giấc ngủ nên bạn nên đi khám để được tư vấn và kiểm tra mức độ nghiến. Trong một số trường hợp, nghiến răng có thể đi kèm với ngưng thở khi ngủ. Nghiến răng ban đêm có thể được giảm bớt bằng nằm ngửa khi ngủ mà không có gối.
Stress được xem là nguyên nhân chính của tật nghiến răng. Vì vậy, bạn nên tập trung vào việc xoa dịu áp lực căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày, như tham gia khóa tư vấn hướng dẫn làm thế nào để loại bỏ stress, rèn luyện cơ thể, hoặc thậm chí tập thiền.
Điều trị bằng thuốc
Một số thuốc được sử dụng hỗ trợ cho điều trị nghiến răng gồm:
- Thuốc giãn cơ: Bác sĩ có thể đề nghị dùng thuốc giãn cơ trước khi đi ngủ, trong một khoảng thời gian ngắn.
- Tiêm botox: Botox là một dạng độc tố của botulinum, được tiêm vào cơ giúp làm giảm triệu chứng đau cơ. Độc tố botulinum gây tê liệt cơ do ức chế giải phóng acetylcholine tại các điểm nối cơ thần kinh. Tiêm botox được sử dụng trên lý thuyết rằng: dung dịch độc tố loãng sẽ làm tê liệt một phần cơ bắp. Từ đó, nó làm giảm khả năng co của cơ trong khi vẫn duy trì đủ chức năng cho phép các hoạt động bình thường như nói và ăn.
- Thuốc giúp kiểm soát lo lắng, stress hoặc chống trầm cảm: Bác sĩ có thể khuyên bạn sử dụng một số loại thuốc chống trầm cảm hoặc thuốc chống lo lắng trong thời gian ngắn để giúp kiểm soát stress hoặc các vấn đề cảm xúc khác.
Điều trị nha khoa
Điều trị nha khoa nhằm cải thiện tình trạng mòn răng và ngăn ngừa sự phá hủy thêm trầm trọng.
- Điều chỉnh khớp cắn: Lệch khớp cắn cần được điều chỉnh bằng cách mài bớt hoặc thêm vào. Tuy nhiên, trước khi thực hiện, bạn phải đảm bảo cơ được thư giãn. Mục đích để bạn có thể thực hiện được các chuyển động sinh lý bình thường.
- Máng nhai: Là một máng bằng nhựa che phủ bề mặt răng hàm trên và hàm dưới. Máng được thiết kế riêng cho từng người, có thể tháo lắp dễ dàng. Chức năng của máng là hướng dẫn chuyển động của hàm dưới. Đồng thời, nó cũng giúp thư giãn cơ, giảm đau cơ. Sử dụng máng nhai sẽ giúp ngăn sự mòn răng do nghiến, ngăn tổn thương đến các cấu trúc nha chu. Việc sử dụng máng nhai giúp làm giảm nghiến răng vào ban đêm.
- Chỉnh nha: Răng chen chúc, lệch lạc làm ảnh hưởng đến khớp cắn. Việc chỉnh nha làm thay đổi khớp cắn có thể giảm tình trạng nghiến răng.
- Phục hồi khớp cắn: Nghiến răng làm phá vỡ bề mặt men răng hoặc phục hồi, khiến răng nhạy cảm. Có thể trám, bọc mão lại các vị trí bị ảnh hưởng bởi nghiến răng.
DS Phan Hiền
