Tim đập nhanh là thuật ngữ y tế chỉ nhịp tim đập trên 100 nhịp mỗi phút. Tìm hiểu đâu là nguyên nhân gây ra triệu chứng này, phương pháp điều trị và phòng ngừa như thế nào.
Thế nào là tim đập nhanh?
Có nhiều tình trạng rối loạn nhịp tim gây ra tim đập nhanh.
Đôi khi, tim đập nhanh là bình thường ở một số trường hợp. Ví dụ như nhịp tim tăng lên khi tập thể dục, khi gặp căng thẳng, chấn thương là điều bình thường. Nhưng trong rối loạn nhịp tim nhanh, tim đập nhanh hơn bình thường do các tình trạng không liên quan tới căng thẳng sinh lý bình thường.
Một số trường hợp, tim đập nhanh có thể không gây ra triệu chứng hay biến chứng gì. Tuy nhiên, nếu không được điều trị nhịp tim nhanh có thể phá vỡ chức năng bình thường của tim và dẫn tới các biến chứng nguy hiểm, bao gồm:
- Suy tim
- Đột quỵ
- Ngừng tim đột ngột hoặc tử vong
Một số phương pháp điều trị như dùng thuốc, thủ thuật y tế hay phẫu thuật có thể giúp kiểm soát nhịp tim nhanh hoặc kiểm soát các tình trạng bệnh khiến tim đập nhanh.
Phân loại rối loạn nhịp tim
Có nhiều loại tim đập nhanh khác nhau. Các bệnh này được nhóm lại theo phần của tim chịu trách nhiệm về nhịp tim nhanh và nguyên nhân gây ra nhịp tim bất thường. Một số loại bệnh gây ra tim đập nhanh gồm:
- Rung tâm nhĩ: Là tim đập nhanh gây ra bởi các xung điện hỗn loạn, không đều trong buồng tim phía trên (tâm nhĩ). Những tín hiệu này dẫn tới sự co bóp nhanh, không phối hợp và yếu của tâm nhĩ.
Rung tâm nhĩ có thể là tạm thời, nhưng một số cơn sẽ không kết thúc trừ khi được điều trị. Rung tâm nhĩ là loại bệnh gây tim đập nhanh phổ biến nhất.
- Cuồng nhĩ: Đối với người bị cuồng nhĩ, tâm nhĩ của tim đập rất nhanh nhưng với tốc độ đều đặn. Tốc độ nhanh khiến cho tâm nhĩ co bóp yếu. Cuồng động tâm nhĩ là do mạch không đều trong tâm nhĩ. Các cơn cuồng nhĩ có thể tự khỏi hoặc có thể phải điều trị. Người bị cuồng nhĩ cũng thường bị rung nhĩ vào những thời điểm khác nhau.
- Nhịp tim nhanh trên thất (SVT): Nhịp tim nhanh trên thất là nhịp tim nhanh bất thường bắt đầu ở phía trên các ngăn dưới của tim (tâm thất). Nguyên nhân là do mạch bất thường trong tim thường xuất hiện khi mới sinh và tạo ra một vòng lặp các tín hiệu chồng chéo.
- Nhịp nhanh thất: Nhịp tim nhanh với các tín hiệu điện bất thường trong buồng tim phía dưới (tâm thất). Nhịp tim nhanh không cho phép tâm thất lấp đầy và co bóp hiệu quả để bơm đủ máu cho cơ thể.
Các cơn nhịp nhanh thất có thể ngắn và chỉ kéo dài vài giây mà không gây hại. Tuy nhiên đợt kéo dài lại có thể cần phải cấp cứu vì dễ đe dọa tính mạng.
- Rung thất: Rung tâm thất xảy ra khi các xung điện nhanh chóng, hỗn loạn làm cho các buồng tim dưới (tâm thất) rung lên thay vì bơm máu cần thiết cho cơ thể. Hệ quả là có thể gây tử vong nếu tim không được phục hồi trở lại nhịp tim bình thường trong vài phút bằng máy sốc điện tim.
Rung thất có thể xảy ra trong hoặc sau cơn đau tim. Hầu hết những người bị rung thất đều có bệnh tim tiềm ẩn hoặc đã trải qua chấn thương nghiêm trọng, như bị sét đánh.
Triệu chứng tim đập nhanh
Khi tim đập quá nhanh, tim sẽ không bơm đủ máu đến phần còn lại của cơ thể. Hệ quả là có thể làm thiếu oxy tới các cơ quan và mô gây một số triệu chứng đi kèm sau:
- Khó thở
- Lâng lâng
- Chóng mặt
- Tim đập nhanh – cảm giác nhịp tim nhanh, khó chịu hoặc tim đập không đều, cảm giác căng tức ở lồng ngực.
- Ngất xỉu
Một số người bị nhịp tim nhanh không kèm theo triệu chứng điển hình mà chỉ được phát hiện khi đi khám sức khỏe hoặc kiểm tra điện tâm đồ.
Triệu chứng tim đập nhanh như thế nào thì cần đi khám?
Một số tình trạng bệnh sẽ gây ra triệu chứng tim đập nhanh. Quan trọng là được chẩn đoán nhanh chóng, chính xác và chăm sóc kịp thời. Bạn nên đi khám nếu như bạn hoặc người thân trong gia đình có bất kỳ triệu chứng tim đập nhanh nào.
Nếu bạn bị ngất, khó thở hoặc đau ngực kéo dài hơn vài phút hãy lập tức gọi cấp cứu để chăm sóc khẩn cấp.
Nguyên nhân dẫn tới tim đập nhanh
Tim đập nhanh có thể xuất phát từ một số nguyên nhân làm gián đoạn quá trình bơm máu tại tim
Tim đập nhanh là do có gì đó làm gián đoạn các xung điện bình thường kiểm soát tốc độ bơm máu của tim. Có một số nguyên nhân dẫn tới tình trạng tim đập nhanh bao gồm:
- Thiếu máu
- Uống nhiều đồ uống chứa caffein
- Uống quá nhiều rượu
- Tập thể dục
- Sốt cao
- Huyết áp cao và thấp
- Mất cân bằng nước điện giải, các chất liên quan tới các khoáng chất cần thiết để dẫn xung điện
- Tác dụng phụ khi dùng thuốc
- Mắc bệnh cường giáp
- Hút thuốc lá
- Căng thẳng tột độ
- Sử dụng chất kích thích
Cơ chế hoạt động của hệ thống điện tim
Để biết được đâu là nguyên nhân gây ra các vấn đề rối loạn nhịp tim thì cần hiểu về cách thức hoạt động của hệ thống điện của tim.
Trái tim được tạo thành từ bốn ngăn – hai ngăn trên (tâm nhĩ) và hai ngăn dưới (tâm thất). Nhịp tim bình thường được điều khiển bởi một máy tạo nhịp tim tự nhiên được gọi là nút xoang nằm trong tâm nhĩ phải. Nút xoang tạo ra các xung điện thường bắt đầu mỗi nhịp tim.
Từ nút xoang, các xung điện truyền qua tâm nhĩ, làm cho các cơ tâm nhĩ co lại và bơm máu vào các buồng dưới của tim (tâm thất).
Các xung điện sau đó đến một cụm tế bào gọi là nút nhĩ thất (AV) – thường là con đường duy nhất để các tín hiệu đi từ tâm nhĩ đến tâm thất.
Nút AV làm chậm tín hiệu điện trước khi gửi đến tâm thất. Sự chậm trễ này cho phép tâm thất đổ đầy máu. Khi các xung điện đến các cơ của tâm thất chúng sẽ co lại, khiến chúng bơm máu lên phổi hoặc đến phần còn lại của cơ thể.
Khi có gì đó làm rối loạn hệ thống phức tạp này sẽ gây ra tim đập quá nhanh (nhịp tim nhanh), quá chậm (nhịp tim chậm) hoặc nhịp điệu bất thường.
Yếu tố nguy cơ khiến tim đập nhanh
Người lớn tuổi hoặc có người thân ruột thịt trong gia đình mắc chứng tim đập nhanh hoặc rối loạn nhịp tim khác đều có nhiều khả năng bị tim đập nhanh.
Các yếu tố nguy cơ dẫn đến tim đập nhanh bao gồm:
- Bệnh thiếu máu
- Bệnh tiểu đường
- Bệnh tim
- Nghiện rượu
- Dùng nhiều caffein
- Huyết áp cao
- Tuyến giáp hoạt động quá mức hoặc kém hoạt động
- Tâm lý căng thẳng hoặc lo lắng thường xuyên
- Chứng ngưng thở khi ngủ
- Hút thuốc lá
Biến chứng của chứng tim đập nhanh
Các biến chứng của nhịp tim nhanh phụ thuộc vào loại nhịp tim nhanh, nhịp tim đập nhanh như thế nào, nhịp tim nhanh kéo dài bao lâu và bạn có mắc các bệnh lý tim mạch nào khác không.
Các biến chứng có thể xảy ra bao gồm:
- Cục máu đông có thể gây đột quỵ hoặc đau tim
- Tim không có khả năng bơm đủ máu
- Thường xuyên bị ngất xỉu hoặc bất tỉnh
- Đột tử, thường chỉ liên quan đến nhịp nhanh thất hoặc rung thất
Các biện pháp phòng ngừa tim đập nhanh
Cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa tim đập nhanh là duy trì một trái tim khỏe mạnh và giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Nếu bạn đã mắc bệnh tim, hãy thường xuyên theo dõi bệnh và tuân theo phác đồ điều trị để giúp ngăn ngừa tim đập nhanh.
Phương pháp ngăn ngừa bệnh tim
Điều trị hoặc loại bỏ các yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến bệnh tim. Bạn hãy thực hiện các bước sau:
- Tập thể dục và ăn uống lành mạnh: Sống một lối sống lành mạnh tốt cho tim mạch bằng cách tập thể dục thường xuyên và ăn một chế độ ăn uống lành mạnh, ít chất béo có nhiều trái cây, rau xanh và ngũ cốc nguyên hạt.
- Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân làm gia tăng nguy cơ phát triển bệnh tim.
- Giữ huyết áp và mức cholesterol trong tầm kiểm soát: Thay đổi lối sống và dùng thuốc theo đúng chỉ định để điều chỉnh huyết áp.
- Bỏ thuốc lá: Nếu bạn hút thuốc và không thể tự bỏ thì hãy liên hệ với bác sĩ để có thể giúp bạn cai thuốc dễ dàng.
- Uống rượu bia có chừng mực: Hãy uống rượu bia trong giới hạn cho phép. Đối với nữ giới thì tối đa một ly mỗi ngày, nam giới thì tối đa hai ly mỗi ngày.
- Không sử dụng chất kích thích: Các chất kích thích đều có hại cho sức khỏe tổng thể.
- Sử dụng thuốc không kê đơn thận trọng: Một số loại thuốc trị ho và cảm có chứa chất kích thích dễ gây ra tác dụng phụ là tim đập nhanh. Vì thế cần hỏi bác sĩ những loại thuốc bạn cần tránh.
- Kiểm soát căng thẳng: Tránh căng thẳng và áp lực không cần thiết cũng như học các kỹ thuật đối phó để xử lý căng thẳng.
- Đi khám bệnh định kỳ: Khám sức khỏe thường xuyên và báo cáo bất kỳ dấu hiệu bất thường nào cho bác sĩ.
Theo dõi và điều trị bệnh tim hiện có
Nếu bạn đang bị bệnh tim thì cũng sẽ cần thực hiện một số bước để ngăn ngừa tim đập nhanh hoặc các rối loạn nhịp tim khác như:
- Uống thuốc theo đơn của bác sĩ: Hãy chắc chắn bạn hiểu các loại thuốc điều trị của mình và sử dụng thuốc đúng như liều quy định của bác sĩ.
- Báo cáo các thay đổi ngay tức thì: Nếu xuất hiện các biểu hiện khác thường hoặc tệ hơn hãy báo cho bác sĩ để khám lại càng sớm càng tốt.
Đào Tâm
