Bệnh thần kinh ngoại biên là bệnh lý do các dây thần kinh ngoại biên bị tổn thương. Bệnh thần kinh ngoại biên không chỉ gây đau mà còn có thể khiến người bệnh bị mất cảm giác đau, tê, ảnh hưởng rất lớn đến sinh hoạt và công việc hàng ngày.
Bệnh thần kinh ngoại biên là gì?
Hệ thống thần kinh ngoại biên gồm các sợi dây thần kinh ngoại biên về vận động, cảm giác và thực vật. Bệnh thần kinh ngoại biên là rối loạn thần kinh thường gặp nhất. Bệnh làm rối loạn quá trình trao đổi thông tin giữa não và cơ, da, nội tạng gây nên các triệu chứng như đau hoặc tê bì.
Hiện có tới hơn 100 loại bệnh thần kinh ngoại biên được xác định. Các loại bệnh thần kinh ngoại biên có đặc trưng về triệu chứng, mô hình phát triển và tiên lượng bệnh riêng.
Đối với bệnh thần kinh ngoại biên, biểu hiện lâm sàng tùy thuộc vào loại sợi thần kinh bị tổn thương. Hầu hết bệnh thần kinh ngoại biên ảnh hưởng rất nhiều tới sợi cảm giác hơn sợi vận động.
Vì sao bị bệnh thần kinh ngoại biên?
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh thần kinh ngoại biên. Trong đó, có các nguyên nhân chính sau đây:
- Do chấn thương trực tiếp và đè ép lên dây thần kinh ở những người phải bó bột hoặc phải dùng nạng lâu ngày, các công việc có tính chất ở lâu trong một tư thế như đánh máy hay những người có khối u ở xương;
- Do viêm bao gồm lupus, hội chứng Sjogren, viêm đa động mạch nút, bệnh đa dây thần kinh;
- Do rối loạn chuyển hóa, điển hình là các bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường;
- Các nguyên nhân khác: những người bị HIV/AIDS, người nghiện rượu, thiếu vitamin, một số bệnh di truyền, các bệnh tự miễn, bệnh gan, bệnh thận và nhược giáp, tiếp xúc với một số chất độc và thuốc, nhất là thuốc điều trị ung thư, tiền sử gia đình bị bệnh thần kinh cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh thần kinh ngoại biên.
Người mắc bệnh thần kinh ngoại biên sẽ gặp phải những vấn đề gì?
1. Rối loạn cảm giác
Người bệnh thần kinh ngoại biên sẽ có cảm giác bất thường, mất cảm giác, hay đau, tê, cảm giác như có kiến bò, bỏng rát, yếu cơ. Các triệu chứng này thường bắt đầu từ từ. Ở một số người triệu chứng có thể nhẹ hoặc không nhận thấy. Nhiều trường hợp bệnh nhân lại có triệu chứng nặng, dai dẳng, đặc biệt là về ban đêm.
2. Mất phản xạ gân xương
Mất phản xạ gân xương điển hình xảy ra trước khi bắt đầu yếu cơ vận động.
3. Các vấn đề về cơ bắp
Các tổn thương ở dây thần kinh ngoại biên còn làm suy giảm khả năng vận động, bao gồm sự suy yếu của các cơ được dây thần kinh chi phối. Tổn thương dây thần kinh nặng kéo dài có thể khiến người bệnh bị teo cơ. Tổn thương dây thần kinh ngoại biên có thể khiến bệnh nhân khó thực hiện những công việc đơn giản nhưng đòi hỏi sự tinh tế như cài nút áo.
4. Rối loạn chức năng thần kinh thực vật
Các triệu chứng của rối loạn chức năng thần kinh thực vật gồm hạ huyết áp tư thế và ngất. Bệnh nhân có thể hạ huyết áp tư thế đứng, nhịp tim có thể tăng lên, rối loạn tiết mồ hôi, rối loạn chức năng bang quang, ruột. Ở nam giới, rối loạn chức năng thần kinh thực vật còn có thể gây liệt dương.
Cách điều trị bệnh thần kinh ngoại biên
Nguyên tắc điều trị bệnh thần kinh ngoại biên là xử lý căn nguyên gây ra bệnh, sửa chữa thương tổn và giảm nhẹ triệu chứng.
1. Điều trị căn nguyên
Việc điều trị bao gồm:
- Điều trị bệnh tiểu đường và các rối loạn tự miễn khác.
- Giảm chèn ép dây thần kinh.
- Ngừng tiếp xúc với các chất hoặc thuốc gây độc.
- Bổ sung thêm vitamin.
2. Điều trị bằng thuốc
Điều trị bằng thuốc sẽ giúp giảm các triệu chứng của bệnh thần kinh ngoại biên. Các loại thuốc thường được dùng là thuốc giảm đau, thuốc chống trầm cảm và thuốc chống co giật.
- Các thuốc chống trầm cảm ba vòng có thể làm giảm đau do rối loạn cảm giác, nóng bỏng và cải thiện giấc ngủ: Thuốc chống trầm cảm gồm amitriptylin, nortriptylin hay desipramin, chỉ nên dùng với liều lượng nhỏ sau đó mới tăng dần lên.
- Thuốc chống co giật như carmabazepin và gabapetin có tác dụng giảm đau hiệu quả.
- Các loại thuốc khác gồm mexiletin và các thuốc chống co cứng, thuốc thoa với kem capsaicin cũng thường được chỉ định.
3. Các liệu pháp không dùng thuốc
- Kích thích điện dây thần kinh qua da.
- Phản hồi sinh học.
- Châm cứu.
- Thôi miên.
- Các kỹ thuật thư giãn.
Điều trị bệnh lý thần kinh ngoại biên rất phức tạp, do vậy, bệnh nhân cần tuân thủ phác đồ điều trị của thầy thuốc mới mong đạt được hiệu quả.
Cách chủ động phòng ngừa bệnh thần kinh ngoại biên
Để phòng tránh bệnh thần kinh ngoại biên, cần phải điều trị những chứng bệnh có thể dẫn đến bệnh thần kinh ngoại biên.
Ngoài ra, bạn cũng nên thực hiện chế độ ăn uống cân bằng, với nhiều loại rau củ quả, ngũ cốc nguyên cám, những thực phẩm giàu vitamin B12. Bạn nên tránh xa các hóa chất độc hại và hạn chế thực hiện các tư thế lặp lại nhiều lần và tư thế bó buộc để tránh chèn ép dây thần kinh.
