Trong tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến căng thẳng như hiện nay, bất cứ ai bị ho cũng đều lo lắng, hoang mang. Làm sao để phân biệt các loại ho và cách xử trí phù hợp?
Ho có vai trò gì?
Ho là cách cơ thể loại bỏ chất kích thích. Khi có thứ gì đó (như chất nhầy, khói, bụi, nấm mốc, phấn hóa…) kích thích cổ họng hoặc đường thở, hệ thần kinh sẽ gửi cảnh báo đến não. Bộ não phản ứng bằng cách yêu cầu các cơ ở ngực và bụng co lại và đẩy luồng không khí ra ngoài.
Ho cũng là một triệu chứng của nhiều bệnh và tình trạng sức khỏe. Các loại ho khác nhau sẽ báo hiệu các bệnh lý khác nhau.
Ở trẻ nhỏ, tình trạng hóc dị vật gây nghẹn thở cũng kích hoạt phản xạ ho. Nếu trẻ có dấu hiệu nghẹt thở như dưới đây, hãy tìm cách sơ cứu:
- Da hơi xanh
- Mất ý thức
- Không thể nói hoặc khóc
- Thở khò khè, tiếng thở có tiếng rít
- Cơn ho yếu ớt
- Tinh thần hoảng loạn
Phân biệt các loại ho phổ biến nhất
1. Ho có đờm
Ho có đờm hay còn gọi là dịch nhầy, thường do cảm lạnh hoặc cúm gây ra. Cơn ho có thể đến từ từ hoặc nhanh chóng và kèm theo các triệu chứng khác, như:
- Sổ mũi
- Chảy mũi sau (dịch nhầy chảy từ mũi xuống họng)
- Mệt mỏi
Khi bị ho có đờm, người bệnh có thể cảm thấy như có vật gì đó mắc kẹt ở phía sau cổ họng hoặc ở ngực. Một số cơn ho sẽ đẩy chất nhầy lên miệng.
Ho có đờm cấp tính thường kéo dài dưới 3 tuần, ho mạn tính kéo dài hơn 8 tuần ở người lớn hoặc 4 tuần ở trẻ em. Thời gian ho có thể tiết lộ về nguyên nhân gây ra bệnh.
Các vấn đề sức khỏe gây ho có đờm gồm:
- Cảm lạnh hoặc cúm
- Viêm phổi
- Viêm phế quản
- Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)
- Hen suyễn
Ho ở trẻ sơ sinh, trẻ mới biết đi và trẻ em kéo dài dưới 3 tuần hầu như luôn luôn do cảm lạnh hoặc cúm gây ra.
Các biện pháp khắc phục với trẻ nhỏ:
Dùng máy tạo ẩm, máy phun sương để không khí không bị quá khô. Vì không khí khô gây kích ứng họng gây ho.
Nhỏ nước muối sinh lý vào mũi hoặc xịt mũi bằng dung dịch vệ sinh mũi để làm loãng dịch nhầy, sau đó dùng dụng cụ để hút mũi
Không cho trẻ dưới 2 tuổi uống thuốc ho hoặc thuốc cảm không kê đơn (OTC). Với trẻ lớn hơn, nếu muốn cho trẻ dùng thuốc ho và thuốc trị cảm lạnh, cần hỏi ý kiến bác sỹ.
Cho trẻ uống 1,5 thìa cà phê mật ong trước khi đi ngủ 30 phút sẽ giúp ngủ ngon hơn. Lưu ý chỉ cho trẻ trên 1 tuổi dùng mật ong.
Các biện pháp khắc phục với người lớn:
Người lớn có thể điều trị ho có đờm cấp tính bằng thuốc ho và thuốc điều trị các triệu chứng cảm lạnh.
Nếu ho kéo dài hơn 3 tuần, có thể cần phải dùng nhiều loại thuốc và phương pháp khác, kể cả thuốc kháng sinh.
2. Ho khan
Ho khan là tình trạng ho không ra đờm. Người bệnh có thể cảm thấy nhột nhột ở phía sau cổ họng, kích hoạt phản xạ ho, gây ho từng cơn. Ho khan thường khó kiểm soát và có thể xuất hiện trong thời gian dài.
Các nguyên nhân dẫn đến ho khan:
Nguyên nhân thường là do nhiễm trùng đường hô hấp trên, chẳng hạn như cảm lạnh hoặc cúm. Ở cả trẻ em và người lớn, ho khan thường kéo dài trong vài tuần sau khi đã khỏi cảm lạnh hoặc cúm.
Các nguyên nhân khác có thể gây ra ho khan gồm:
- Viêm thanh quản
- Viêm họng
- Viêm amidan
- Viêm xoang
- Hen suyễn
- Dị ứng
- Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
- Thuốc đặc biệt là thuốc ức chế men chuyển
- Tiếp xúc với các chất kích thích như ô nhiễm không khí, bụi hoặc khói
- Bệnh Covid-19
Lưu ý: Ho khan là một trong những triệu chứng phổ biến nhất của COVID-19. Các triệu chứng khác của COVID-19 là sốt và khó thở. Nếu bạn bị ho khan và lo lắng rằng mình có thể bị COVID-19, bạn nên thực hiện những điều sau:
- Ở nhà và tránh những nơi công cộng
- Khách ly các thành viên trong gia đình và vật nuôi
- Che khi ho và hắt hơi
- Đeo khẩu trang nếu ở gần những người khác
- Gọi điện cho bệnh viện, cơ quan chức năng trước khi đến
- Rửa tay thường xuyên
- Tránh dùng chung đồ gia dụng với người khác trong nhà
- Thường xuyên khử trùng các bề mặt chung
- Theo dõi các triệu chứng
Bạn nên gọi cấp cứu ngay lập tức nếu có bất kỳ triệu chứng nào sau đây:
- Khó thở
- Nặng hoặc tức ngực
- Môi hơi xanh
- Mệt mỏi cực độ
Các biện pháp điều trị ho khan ở trẻ nhỏ:
Ở trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi, ho khan thường không cần điều trị. Nên dùng máy tạo độ ẩm có thể giúp thoải mái hơn.
Để điều trị chứng thở khò khè, hãy đưa trẻ vào phòng tắm đầy hơi nước (mở vòi nước nóng để hơi nước bốc lên khắp phòng).
Với trẻ lớn, có thể cho trẻ dùng thuốc trị ho để làm dịu cơn đau họng.
Nếu tình trạng của trẻ tiếp tục kéo dài hơn 3 tuần, nên đưa trẻ đi khám để tìm hiểu nguyên nhân và dùng thuốc điều trị phù hợp. Trẻ có thể cần thuốc kháng sinh, thuốc kháng histamine hoặc thuốc điều trị bệnh hen suyễn.
Các biện pháp điều trị ho khan ở người lớn:
Ho khan kéo dài mạn tính ở người lớn có thể do nhiều nguyên nhân. Nếu có những triệu chứng khác kèm theo như đau ngực và ợ chua thì hãy thông báo với bác sĩ. Cũng cần thông báo với bác sĩ về bất kỳ loại thuốc hoặc chất bổ sung nào khác.
3. Ho gà
Trong các loại ho, người bị ho gà sẽ có những cơn ho dữ dội, không kiểm soát được từng cơn. Ho gà gây cảm giác mệt mỏi, đau đớn, khó lấy hơi và có thể bị nôn. Ho gà là bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn gây ra.
Trong các đợt ho gà, phổi giải phóng toàn bộ không khí đang có, khiến người bệnh hít vào dữ dội kèm theo tiếng thở dốc.
Trẻ sơ sinh có nguy cơ mắc bệnh ho gà cao hơn và cũng hay gặp biến chứng nghiêm trọng. Đối với trẻ từ 2 tháng tuổi trở lên, cách tốt nhất để phòng tránh bệnh ho gà là tiêm vaccine.
Các biện pháp điều trị ho gà:
Mọi người ở mọi lứa tuổi cần điều trị bằng thuốc kháng sinh khi bị bệnh ho gà.
Bệnh ho gà rất dễ lây nhiễm, vì vậy các thành viên trong gia đình và người chăm sóc người bị ho gà cũng cần được điều trị. Điều trị ho gà càng sớm thì kết quả càng khả quan.
4. Viêm thanh khí phế quản
Viêm thanh khí phế quản là một bệnh nhiễm trùng do virus gây ra, thường ảnh hưởng đến trẻ dưới 5 tuổi.
Viêm thanh khí phế quản làm cho đường thở bị sưng tấy và kích thích. Đường thở của trẻ nhỏ vốn nhỏ hẹp hơn so với người lớn. Nên khi tình trạng sưng tấy sẽ càng thu hẹp đường thở, khiến trẻ bị khó thở.
Viêm thanh khí phế quản làm cho tiếng ho nghe như tiếng sủa. Sưng ở bên trong và xung quanh thanh quản cũng khiến tiếng nói bị khàn và thở rít.
Viêm thanh khí phế quản ở trẻ thường khiến cha mẹ lo lắng, vì trẻ thường có những triệu chứng sau:
- Khó khăn trong việc hít thở
- Tạo ra tiếng ồn the thé trong khi hít vào
- Thở rất nhanh
- Da xanh xao
Các biện pháp điều trị viêm thanh khí phế quản:
Viêm thanh khí phế quản thường tự biến mất mà không cần điều trị. Các biện pháp khắc phục có thể thực hiện tại nhà gồm:
- Dùng máy tạo ẩm phun sương trong phòng ngủ
- Cho trẻ vào phòng tắm đầy hơi nước ngồi khoảng 10 phút
- Dùng acetaminophen (Tylenol) để hạ sốt theo đúng hướng dẫn
- Cho trẻ uống nhiều nước và nghỉ ngơi nhiều
- Một số trường hợp có thể dùng steroid theo toa để giảm viêm
Bị ho thế nào thì cần đi khám?
Bị ho có cần đi khám hay không phụ thuộc vào các loại ho, thời gian kéo dài cũng như tuổi tác và sức khỏe của mỗi người.
Những người mắc các bệnh phổi khác, chẳng hạn như hen suyễn và COPD, có thể cần điều trị sớm hơn hoặc thường xuyên hơn những người khác.
Trẻ bị ho nên cho đi khám nếu:
- Bị ho hơn 3 tuần
- Bị sốt trên 102°F (38,89°C)
- Trẻ bị hụt hơi đến mức họ không thể nói chuyện hoặc đi lại
- Da hơi xanh hoặc nhợt nhạt
- Bị mất nước hoặc không thể nuốt thức ăn
- Cực kỳ mệt mỏi
- Thở khò khè
Người lớn bị ho nên đi khám nếu:
- Bị ho hơn 8 tuần
- Ho ra máu
- Sốt trên 100,4°F (38°C)
- Quá yếu để nói chuyện hoặc đi lại
- Bị mất nước nghiêm trọng
- Thở khò khè
- Bị trào ngược axit dạ dày hàng ngày hoặc ợ chua, hoặc ho ảnh hưởng đến giấc ngủ.
Vân Anh
