Mối nguy hiểm khi bị say nắng – Nhận biết sớm để có cách xử trí kịp thời

Nhiệt độ ở toàn miền đều đang tăng cao khiến những ai thường xuyên phải làm việc ngoài trời rất dễ đối diện với nguy cơ say nắng. Nhận biết các triệu chứng và cách xử lý nhanh chóng.

bị say nắng
Say nắng rất nguy hiểm nên cần phát hiện và cấp cứu sớm

Say nắng là gì?

Say nắng là một hiện tượng chấn thương nhiệt nghiêm trọng nhất và được coi là một trường hợp cấp cứu y tế. Khi bạn nghi ngờ ai đó bị say nắng hãy gọi cấp cứu ngay lập tức để được xử trí kịp thời.

Say nắng có thể gây tử vong hoặc gây tổn thương não và các cơ quan nội tạng khác. Mặc dù tình trạng này chủ yếu ảnh hưởng tới những người trên 50 tuổi, nhưng cũng có thể ảnh hưởng tới những người trẻ tuổi làm việc nhiều ở ngoài trời nắng.

Say nắng thường xảy ra như sự tiến triển của các bệnh liên quan tới nhiệt như bị chuột rút, ngất, kiệt sức. Tuy nhiên, tình trạng này cũng có thể xuất hiện khi bạn chưa có bất kỳ biểu hiện nào trước đó.

Say nắng là kết quả của việc tiếp xúc lâu dài với nhiệt độ cao – thường kết hợp với mất nước – dẫn tới hệ thống kiểm soát nhiệt độ của cơ thể gặp phải vấn đề. Định nghĩa y học của hiện tượng này là nhiệt độ cơ thể tăng hơn 40°C, với các biến chứng liên quan tới hệ thần kinh trung ương do tiếp xúc lâu trong nhiệt độ cao. Các triệu chứng phổ biến khác gồm buồn nôn, co giật, lẫn, mất phương hướng và đôi khi mất ý thức hoặc hôn mê.

say nắng
Say nắng thường đi kèm với ngất xỉu, tăng thân nhiệt

Triệu chứng thường gặp khi bị say nắng

Dấu hiệu dễ nhận biết người bị say nắng là khi thân nhiệt vượt lên cao trên 40°C. Tuy nhiên, ngất xỉu có thể là dấu hiệu đầu tiên.

Một số triệu chứng say nắng khác bao gồm:

  • Nhức đầu
  • Chóng mặt và choáng váng
  • Đổ mồ hôi nhiều
  • Da đỏ, nóng và khô
  • Yếu cơ hoặc chuột rút
  • Buồn nôn và nôn mửa
  • Nhịp tim nhanh, có thể đập mạnh hoặc yếu
  • Hơi thở nhanh và nông
  • Dễ mất phương hướng, loạng choạng
  • Co giật

Phương pháp sơ cứu khẩn cấp cho người bị say nắng

say nắng
Khi phát hiện một người bị say nắng cần di chuyển họ tới nơi mát và có bóng râm

Nếu nghi ngờ ai đó bị say nắng, bạn gọi ngay cho cấp cứu để đưa họ đến bệnh viện. Để chậm trễ có thể nguy hiểm tới tính mạng, gây tử vong.

Trước khi đợi nhân viên y tế tới, hãy tiến hành sơ cứu cho người bị say nắng. Di chuyển họ tới nơi có điều hòa, hoặc ít nhất cho họ tới khu vực râm mát hơn. Cởi bỏ quần áo không cần thiết trên người của họ.

Nếu có thể, hãy đo nhiệt độ cơ thể của người bệnh và tiến hành sơ cứu để hạ thân nhiệt xuống dưới 38°C.

Một trong các cách giúp sơ cứu người bị say nắng bao gồm:

  • Bật quạt hướng vào người bị say nắng, đồng thời dùng khăn ướt lau người để giúp giảm thân nhiệt cho họ.
  • Chườm túi đá vào nách, bẹn, cổ, lưng của người bệnh. Vì đây là những khu vực có nhiều mạch máu gần da, làm mát chúng có thể giúp giảm nhiệt độ cơ thể.
  • Ngâm người bệnh vào trong bồn nước mát.
  • Nếu người bệnh là người trưởng thành, khỏe mạnh và bị say nắng khi vận động mạnh ở ngoài trời thì có thể tắm nước đá để làm mát cơ thể.

Nên chú ý, không dùng nước đá để sơ cứu cho người già, trẻ nhỏ và người mắc các bệnh mãn tính bị say nắng. Bởi các đối tượng này dùng đá để giảm thân nhiệt có thể gây nguy hiểm.

Nếu như xe cấp cứu chưa tới kịp, bạn nên gọi cho nhân viên y tế để được hướng dẫn thêm về cách sơ cứu cho người bị say nắng.

Khi được đưa tới viện, bác sĩ và y tá sẽ bù nước cho người bệnh và có thể truyền nước điện giải cho họ qua đường tĩnh mạch.

Yếu tố nguy cơ dễ dẫn tới say nắng

say nắng
Trẻ nhỏ dễ bị say nắng hơn người lớn

Say nắng rất dễ ảnh hưởng tới những người lớn tuổi sống ở trong các căn hộ hoặc nhà không lắp điều hòa hoặc có luồng không khí lưu thông không tốt. Các nhóm nguy cơ cao khác gồm những người ở mọi lứa tuổi không uống đủ nước, mắc các bệnh mãn tính hoặc uống quá nhiều rượu.

Say nắng có liên quan tới chỉ số nhiệt độ nhiệt độ bạn cảm thấy nóng như thế nào khi kết hợp với sự ảnh hưởng của độ ẩm và nhiệt độ không khí. Độ ẩm từ 60% trở lên cản trở sự bay hơi của mồ hôi và cản trở khả năng tự làm mát của cơ thể.

Nguy cơ mắc bệnh liên quan tới nhiệt tăng lên đáng kể khi chỉ số nhiệt tăng lên. Quan trọng nhất là trong các đợt nắng nóng phải theo dõi nhiệt độ mỗi ngày được dự báo và nên nhớ rằng nếu tiếp xúc với ánh nắng ngoài trời thì nhiệt độ thực tế bạn tiếp xúc có thể tăng cao hơn so với dự báo khoảng 5-7°C.

Các yếu tố nguy cơ khác liên quan đến bệnh say nắng:

  • Tuổi tác: Trẻ sơ sinh và trẻ em dưới 4 tuổi và người trên 65 tuổi, đặc biệt dễ bị tổn thương vì khả năng thích nghi với nhiệt chậm hơn những người khác.
  • Tình trạng sức khỏe: Các bệnh mãn tính như bệnh tim, phổi hoặc thận, béo phì hoặc nhẹ cân, cao huyết áp, tiểu đường, bệnh tâm thần, bệnh hồng hình liềm, nghiện rượu, cháy nắng và bất kỳ tình trạng nào gây sốt.
  • Thuốc men: Một số loại thuốc có thể gây ra tác dụng phụ như thuốc histamine, thuốc ăn kiêng, thuốc lợi tiểu, thuốc an thần, thuốc kích thích, thuốc động kinh, thuốc tim và huyết áp như thuốc chẹn beta, thuốc co mạch, thuốc điều trị bệnh tâm thần như thuốc chống trầm cảm và thuốc chống loạn thần. Các loại ma túy bất hợp pháp như cocain và methamphetamine cũng có liên quan đến việc tăng nguy cơ đột quỵ do nhiệt.

Nên hỏi ý kiến bác sĩ để xem tình trạng sức khỏe của bạn và các loại thuốc có khả năng ảnh hưởng đến khả năng chống chọi với nhiệt độ và độ ẩm khắc nghiệt hay không.

Phương pháp ngăn ngừa say nắng

say nắng
Nên ở trong phóng mát nếu nhiệt độ ngoài trời tăng cao

Khi nhiệt độ ngoài trời tăng cao, tốt nhất bạn nên ở trong phòng mát mẻ, có điều hòa nhiệt độ. Nếu bạn đi ra ngoài khi thời tiết nắng nóng, hãy phòng ngừa say nắng cho bản thân bằng cách:

  • Mặc quần áo nhẹ, sáng màu, rộng rãi và đội mũ rộng vành.
  • Sử dụng kem chống nắng chó chỉ số chống nắng SPF từ 30.
  • Uống thêm nước để ngăn ngừa tình trạng mất nước. Mỗi ngày nên duy trì uống ít nhất 8 cốc nước lọc, nước hoa quả hoặc nước ép. Vì bị say nắng do mất muối, nên có thể thay nước uống thể thao bằng nước lọc trong thời kỳ nhiệt độ tăng và độ ẩm cao.
  • Thực hiện thêm các biện pháp phòng ngừa say nắng khi tập thể dục và làm việc ngoài trời. Khuyến nghị chung là uống 700ml chất lỏng hai giờ trước khi tập thể dục và bổ sung thêm 220ml nước hoặc thức uống thể thao ngay trước khi tập thể dục. Trong khi tập thể dục, bạn nên uống thêm 220ml nước cứ sau 20 phút, ngay cả khi bạn không cảm thấy khát.

Đào Tâm