Thông tin tổng quan về bệnh truyền nhiễm

Bệnh truyền nhiễm là gì?

Bệnh truyền nhiễm là những rối loạn được gây ra bởi các sinh vật như các vi khuẩn, virus, nấm hoặc ký sinh trùng. Nhiều sinh vật sống bên trong và trên cơ thể chúng ta. Thường chúng đều là các sinh vật vô hại hoặc hữu ích nhưng trong một số điều kiện chúng có thể gây bệnh.

bệnh truyền nhiễm
Các vi khuẩn, virus, nấm hoặc ký sinh trùng gây bệnh truyền nhiễm

Một số bệnh truyền nhiễm có thể lây từ người sang người. Một số bệnh được truyền qua vết cắn từ côn trùng hoặc động vật. Một số người bị bệnh là do ăn phải các loại thực phẩm, nguồn nước ô nhiễm hoặc tiếp xúc với các sinh vật trong môi trường.

Các dấu hiệu và triệu chứng bệnh truyền nhiễm sẽ khác nhau tùy thuộc vào sinh vật gây ra nhiễm trùng, nhưng thường gồm sốt và mệt mỏi. Nhiễm trùng nhẹ có thể giảm bớt khi nghỉ ngơi và có biện pháp khắc phục tại nhà, trong khi một số bệnh nhiễm trùng có nguy cơ đe dọa tính mạng dẫn tới nhập viện.

Nhiều bệnh truyền nhiễm như sởi và thủy đậu có thể phòng ngừa bằng vắc xin. Rửa tay thường xuyên và kỹ lưỡng có thể phần nào giúp bạn tránh được các bệnh truyền nhiễm.

Triệu chứng bệnh truyền nhiễm

Mỗi bệnh truyền nhiễm lại có các dấu hiệu và triệu chứng riêng biệt. Tuy nhiên một số dấu hiệu chung của bệnh truyền nhiễm bao gồm:

Khi nào bạn phải khám bác sĩ khi mắc bệnh truyền nhiễm

bệnh truyền nhiễm
Muỗi đốt gây truyền ký sinh trùng sốt rét cho người

Nên đi khám bác sĩ nếu bạn bị:

  • Động vật cắn
  • Khó thở
  • Ho hơn 1 tuần
  • Đau đầu dữ dội
  • Bị phát ban và sưng đau toàn thân
  • Sốt kéo dài không rõ nguyên nhân
  • Có vấn đề về thị lực

Các nguyên nhân dẫn tới bệnh truyền nhiễm

Bệnh truyền nhiễm có thể được gây ra do:

  • Vi khuẩn: Nhưng sinh vật 1 tế bào có khả năng gây các bệnh: viêm họng liên cầu khuẩn, nhiễm trùng đường tiết niệu và bệnh lao.
  • Virus: Có kích thướng nhỏ hơn vi khuẩn, virus gây ra vô số bệnh, từ cảm lạnh cho tới AIDS.
  • Nấm: Nhiều bệnh ngoài da, như giun đũa hay nấm chân là do nấm gây ra. Các loại nấm khác có thể gây ảnh hưởng tới phổi và hệ thần kinh của bạn.
  • Ký sinh trùng: Sốt rét là do ký sinh trùng nhỏ lây truyền qua vết muỗi đốt. Các ký sinh trùng khác có thể truyền sang người từ phân động vật.
bệnh truyền nhiễm
Vi khuẩn liên cầu khuẩn có thể sống trên thịt sống và lây nhiễm cho người dùng

Tiếp xúc trực tiếp

Cách dễ nhiễm bệnh nhất là tiếp xúc trực tiếp với người hoặc động vật đang nhiễm bệnh. Ba cách bệnh truyền nhiễm có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp là:

  • Người sang người: Đây là phương thức phổ biến nhất mà bệnh truyền nhiễm lây lan qua việc truyền trực tiếp vi khuẩn, vi rus hoặc các vi trùng khác từ người này sang người khác. Điều này xảy ra khi một người bị vi khuẩn hoặc virus chạm vào, hôn hoặc hắt hơi vào người không bị nhiễm bệnh. Vi trùng cũng dễ lây khi quan hệ tình dục trong tinh dịch. Người truyền bệnh có thể không có triệu chứng bệnh nhưng đã mang mầm bệnh thì đều có thể lây cho người khác.
  • Từ động vật sang người: Bị cắn hoặc cào bởi con vật nhiễm bệnh có thể khiến bạn mắc bệnh hoặc có thể gây tử vong khi không điều trị kịp thời. Xử lý chất thải động vật cũng có thể gây nguy hiểm. Như bạn có thê mắc bệnh toxoplasmosis khi đổ hộp phân mèo.
  • Từ mẹ sang con khi mang thai: Phụ nữ mang thai có thể truyền vi trùng gây bệnh sang cho thai nhi. Một số loại vi trùng có thể qua nhau thai. Vi trùng sống trong âm đạo có thể truyền sang cho em bé khi sinh.
bệnh truyền nhiễm
Phụ nữ mang thai có thể truyền vi trùng gây bệnh sang cho thai nhi

Tiếp xúc gián tiếp

Bạn cũng có thể mắc bệnh truyền nhiễm thông qua việc tiếp xúc gián tiếp. Nhiều loại vi trùng có thể đọng lại trên đồ vật như mặt bàn, tay nắm cửa, vòi nước.

Ví dụ: Khi bạn chạm tay vào tay nắm cửa trước đó có người bị cúm hoặc cảm lạnh dùng, bạn có thể nhiễm vi trùng đã lưu lại ở đó. Sau đó, bạn chạm tay vào miệng, mắt, mũi trước khi rửa tay thì bạn dễ bị nhiễm trùng.

Côn trùng cắn

Một số vi trùng lây nhiễm dựa vào vật mang chúng như: muỗi, bọ chét, chấy, ve để chuyển từ vật chủ sang vật chủ. Muỗi có thể mang ký sinh trùng sốt rét hoặc virus Wesst Nile.

Ô nhiễm thực phẩm

Bạn có thể mắc bệnh truyền nhiễm khi dùng thực phẩm và nước bị ô nhiễm. Cơ chế lây truyền này cho phép vi trùng lây sang nhiều người thông qua một nguồn duy nhất. Ví dụ như E. coli là một loại vi khuẩn có trong hoặc trên một số loại thực phẩm – như bánh hamburger chưa nấu chín hoặc nước ép trái cây chưa tiệt trùng.

Tăng nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm khi nào?

Dù ai cũng có nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm, nhưng bạn sẽ dễ bị hơn nếu như hệ miễn dịch của bạn đang gặp vấn đề. Đặc biệt là khi:

  • Bạn đang dùng thuốc chứa steroid hoặc các loại thuốc khác ức chế hệ miễn dịch, như thuốc chống thải ghép cho một cơ quan cấy ghép.
  • Bạn bị nhiễm HIV/AIDS
  • Bạn bị ung thư hoặc các rối loạn khác ảnh hưởng đến hệ miễn dịch của bạn.

Ngoài ra, một số điều kiện y tế khác có thể khiến bạn dễ bị bệnh truyền nhiễm như: suy dinh dưỡng, tuổi tác tăng cao,…

Biến chứng bệnh truyền nhiễm

Hầu hết các bệnh truyền nhiễm chỉ có biến chứng nhỏ. Tuy nhiên, một số bệnh nhiễm trùng như viêm phổi, AIDS và viêm màng não có nguy cơ đe dọa tính mạng. Một số loại nhiễm trùng có liên quan đến tăng nguy cơ ung thư:

bệnh truyền nhiễm
Nhiễm trùng Helicobactor pylori (Hp) có liên quan tới ung thư dạ dày và loét dạ dày
  • Papillomavirus ở người có liên quan tới ung thư cổ tử cung.
  • Helicobacter pylori có liên quan tới ung thư dạ dày và loét dạ dày
  • Viêm gan B và C có liên quan tới ung thư gan

Ngoài ra, một số bệnh truyền nhiễm có thể không ảnh hưởng tới sức khỏe trong hiện tại mà có thể trở lại trong tương lai, thậm chí sau mấy chục năm. Ví dụ như một người bị thủy đậu có thể bị sau này có thể bị zona thần kinh.

Giải pháp phòng ngừa bệnh truyền nhiễm

Các tác nhân bệnh truyền nhiễm có thể xâm nhập vào cơ thể của bạn thông qua:

  • Tiếp xúc với da khi chấn thương
  • Hít phải vi trùng trong không khí
  • Nuốt thức ăn hoặc nước ô nhiễm
  • Bọ ve hoặc muỗi đốt
  • Quan hệ tình dục không an toàn

Vì thế, bạn nên áp dụng các mẹo sau để giảm nguy cơ lây nhiễm cho bản thân hoặc người khác:

Đặc biệt là trước và sau khi chuẩn bị thức ăn, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh

  • Rửa tay: Đặc biệt là trước và sau khi chuẩn bị thức ăn, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Cố gắng không chạm tay vào mắt, mũi hoặc miệng bằng tay không. Do đây là cách phổ biến vi trùng xâm nhập vào cơ thể.
  • Tiêm phòng: Hãy tiêm chủng cho mình và con mình để giảm nguy cơ mắc bệnh của trẻ.
  • Ở nhà khi bị ốm: Đừng đi làm khi bạn có biểu hiện nôn mửa, tiêu chảy hoặc bị sốt. Đối với trẻ em, bạn cũng không nên cho bé đi học khi cùng có những dấu hiệu này.
  • Chuẩn bị thức ăn an toàn: Giữ quầy và các bề mặt bếp sạch sẽ khi chuẩn bị bữa ăn. Nấu thực phẩm tới nhiệt độ phù hợp bằng cách dùng nhiệt kế thực phẩm để kiểm tra độ mềm. Đối với thịt xay, nhiệt độ chín của gia cầm là 71°C, hầu hết các loại thịt khác là 74°C. Ngoài ra, đối với các thức ăn thừa thì nên đặt ngay vào tủ lạnh để tránh bị nhiễm vi khuẩn.
  • Quan hệ tình dục an toàn: Luôn dùng bao cao su khi quan hệ khi bạn hoặc bạn tình có tiền sử nhiễm trùng lây qua đường tinh dục.
  • Không dùng chung vật dụng cá nhân: Dùng bàn chải đánh răng, lược và dao cạo của riêng bạn. Tránh dùng chung cốc uống nước hoặc dụng cụ ăn uống với người khác.
  • Du lịch khôn ngoan: Nếu bạn ra nước ngoài, hãy sẵn sàng tiêm vắc xin như: tả, viêm gan A, viêm gan B hoặc sốt thương hàn.