Khô mắt gây bỏng rát, ngứa ngáy, mỏi mắt, nhìn mờ ảnh hưởng lớn đến đời sống. Tìm ra các nguyên nhân gây khô mắt là việc đầu tiên cần làm nếu muốn điều trị và phòng ngừa tình trạng này.
Triệu chứng khô mắt
Các dấu hiệu và triệu chứng khô mắt có thể xảy ra ở một hoặc hai bên mắt, bao gồm:
- Cảm giác châm chích, bỏng rát hoặc ngứa ngáy trong mắt
- Chất nhầy có nhiều trong hoặc xung quanh mắt
- Đỏ mắt
- Cảm giác có thứ gì đó trong mắt
- Khó đeo kính áp tròng
- Khó khăn khi lái xe vào ban đêm
- Chảy nước mắt, là phản ứng của cơ thể đối với sự kích ứng của chứng khô mắt
- Nhìn mờ hoặc mỏi mắt
- Nhạy cảm với ánh sáng
Các nguyên nhân gây khô mắt
Khô mắt do nhiều nguyên nhân làm phá vỡ màng nước mắt bình thường. Màng nước mắt gồm có 3 lớp: dầu béo, dịch nước và chất nhầy. Sự kết hợp này thường giữ cho bề mặt mắt được bôi trơn, mịn và rõ ràng. Các vấn đề bất thường xảy ra ở bất kỳ lớp nào đều có thể gây khô mắt.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến rối loạn chức năng màng nước mắt gây khô mắt, phổ biến nhất là:
Nguyên nhân do giảm sản xuất nước mắt
Khô mắt có thể xảy ra khi cơ thể không thể sản xuất đủ nước mắt. Thuật ngữ y học cho tình trạng này là bệnh viêm kết mạc giác mạc. Nguyên nhân phổ biến của việc giảm sản xuất nước mắt bao gồm:
- Lão hóa tự nhiên
- Mắc một số vấn đề sức khỏe như hội chứng Sjogren, bệnh mắt dị ứng, viêm khớp dạng thấp, lupus, xơ cứng bì, bệnh sarcoidosis, rối loạn tuyến giáp hoặc thiếu vitamin A.
- Tác dụng phụ của một số loại thuốc, bao gồm thuốc kháng histamine, thuốc thông mũi, liệu pháp thay thế hormone, thuốc chống trầm cảm và thuốc điều trị cao huyết áp, mụn trứng cá, ngừa thai và bệnh Parkinson.
- Dị cảm dây thần kinh giác mạc do sử dụng kính áp tròng, tổn thương dây thần kinh hoặc do phẫu thuật mắt bằng laser. Các triệu chứng khô mắt liên quan đến thủ thuật này thường là tạm thời.
Nguyên nhân do tăng bốc hơi nước mắt
Màng dầu được tạo ra bởi các tuyến nhỏ trên rìa mí mắt (tuyến meibomian) có thể bị tắc nghẽn. Các tuyến meibomian bị tắc thường phổ biến hơn ở những người bị bệnh rosacea hoặc các rối loạn da khác.
Các nguyên nhân phổ biến làm tăng bốc hơi nước mắt bao gồm:
- Viêm bờ mi sau (rối loạn chức năng tuyến meibomian)
- Ít chớp mắt do một số bệnh lý, chẳng hạn như bệnh Parkinson; hoặc khi đang tập trung làm gì đó chẳng hạn như khi đọc sách, lái xe hoặc làm việc trên máy tính
- Các vấn đề về mi mắt, chẳng hạn như mi quay ra ngoài, mi quay vào trong
- Dị ứng mắt
- Dùng thuốc nhỏ mắt có chứa chất bảo quản
- Gió, khói hoặc không khí khô
- Thiếu vitamin A
Các yếu tố làm tăng nguy cơ khô mắt
Khô mắt thường xảy ra với các trường hợp:
- Trên 50 tuổi: Lượng nước mắt có xu hướng giảm dần khi già đi. Khô mắt phổ biến hơn ở những người trên 50 tuổi.
- Giới tính nữ: Tình trạng thiếu nước mắt thường xảy ra ở phụ nữ, đặc biệt là khi thay đổi nội tiết tố do mang thai, sử dụng thuốc tránh thai hoặc mãn kinh.
- Chế độ ăn: Chế độ ăn ít vitamin A làm tăng nguy cơ khô mắt.
- Đeo kính áp tròng hoặc có tiền sử phẫu thuật khúc xạ.
Cách phòng ngừa khô mắt, mỏi mắt
Cần xác định nguyên nhân dẫn đến tình trạng khô mắt để có biện pháp phòng tránh hợp lý. Một số biện pháp nên áp dụng để bảo vệ mắt như sau:
- Tránh không khí thổi vào mắt: Không hướng máy sấy tóc, máy sưởi, máy điều hòa không khí hoặc quạt về phía mắt.
- Đeo kính bảo vệ mắt để tránh gió, bụi và không khí khô gây ảnh hưởng đến mắt.
- Bổ sung độ ẩm cho không khí: Nếu không khí trong phòng quá khô thì nên dùng máy phun sương, máy tạo ẩm để cân bằng độ ẩm.
- Ở những môi trường khô (như trên sa mạc hoặc trên máy bay), nên thỉnh thoảng nhắm mắt trong vài phút để giảm thiểu sự bay hơi của nước mắt.
- Nhắm mắt nghỉ ngơi vài phút hoặc chớp mắt liên tục trong vài giây trong khi làm những công việc trong thời gian dài đòi hỏi sự tập trung thị giác. Điều này sẽ giúp mắt đỡ bị khô và mỏi.
- Đặt màn hình máy tính ở dưới tầm mắt. Nếu để màn hình máy tính cao hơn tầm mắt, mắt sẽ có xu hướng mở to hơn để xem màn hình, việc phải điều tiết nhiều hơn dễ gây khô mắt. Đặt màn hình máy tính dưới tầm mắt có thể giúp làm chậm quá trình bay hơi nước mắt giữa các lần chớp mắt.
- Ngừng hút thuốc và tránh khói thuốc lá vì khói thuốc lá có thể làm trầm trọng thêm chứng khô mắt.
- Dùng nước mắt nhân tạo thường xuyên trong trường hợp bị khô mắt mạn tính để giúp mắt được bôi trơn tốt hơn, giảm khô mắt, mỏi mắt.
DS Phan Thu Hiền
