Mụn nước li ti hay kể cả những vết phồng rộp trên da đều được gọi là mụn nước. Mụn nước có thể gây nhiễm trùng nếu không cẩn thận. Vậy điều trị mụn nước thế nào cho đúng?
Mụn nước là vết phòng rộp trên da. Chất lỏng trong suốt như nước bên trong vết phồng rộp được gọi là huyết thanh. Nó rò rỉ từ các mô lân cận như một phản ứng với da bị thương. Nếu vết phồng rộp vẫn chưa mở, huyết thanh có thể bảo vệ tự nhiên cho da bên dưới vết phồng rộp. Có nhiều nguyên nhân gây ra mụn nước và cách điều trị mụn nước tùy thuộc vào từng nguyên nhân gây bệnh.
Nguyên nhân gây nên mụn nước
Kích ứng
Các vết phồng rộp chứa chất lỏng có thể do các yếu tố vật lý gây kích ứng da, chẳng hạn như ma sát (cọ xát da), hóa chất gây kích ứng hoặc nhiệt độ quá lạnh hoặc quá nóng. Các vết phồng rộp trên bàn chân có thể do đi giày quá chật hoặc do cọ xát da ở một vùng cụ thể. Các vết phồng rộp cũng có thể do viêm da tiếp xúc – một phản ứng của da với một số loại chất kích ứng hóa học. Nhiệt độ quá lạnh có thể gây tê cóng, thường dẫn đến phồng rộp sau khi da được làm ấm lại. Bỏng kể cả bỏng nắng, cũng có thể gây ra mụn nước.
Dị ứng
Viêm da tiếp xúc dị ứng, một dạng viêm da hoặc bệnh chàm, có thể dẫn đến mụn nước. Viêm da tiếp xúc dị ứng là do dị ứng với hóa chất hoặc chất độc.
Nhiễm trùng
Nhiễm trùng gây ra mụn nước bao gồm chốc lở bóng nước, nhiễm trùng da do tụ cầu, nhiễm virus ở môi và vùng sinh dục do virus herpes simplex (loại 1 và 2), bệnh thủy đậu và bệnh zona do virus varicella zoster gây ra.
Bệnh ngoài da
Nhiều bệnh ngoài da gây mụn nước. Ví dụ như viêm da herpetiformis, pemphigoid và pemphigus. Ngoài ra còn có các dạng di truyền của tình trạng da phồng rộp, chẳng hạn như chứng bong tróc vảy phấn (áp lực hoặc chấn thương thường dẫn đến mụn nước) và bệnh rối loạn chuyển hóa porphyrin (tiếp xúc với ánh nắng mặt trời gây ra mụn nước).
Thuốc
Nhiều loại thuốc, chẳng hạn như axit nalidixic và furosemide, có thể gây ra các phản ứng da phồng rộp nhẹ. Những loại khác, chẳng hạn như doxycycline có thể làm tăng nguy cơ cháy nắng phồng rộp bằng cách tăng độ nhạy cảm của da với ánh nắng. Trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, thuốc có thể gây ra các rối loạn phồng rộp nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng, chẳng hạn như ban đỏ đa dạng hoặc hoại tử biểu bì nhiễm độc, còn được gọi là TEN – một bệnh gây tổn thương da nghiêm trọng.
Chẩn đoán mụn nước
Nếu nguyên nhân gây ra mụn nước không rõ ràng, bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử gia đình và tiền sử bệnh cá nhân của bệnh nhân, bao gồm bất kỳ bệnh dị ứng nào mắc phải và bất kỳ loại thuốc nào đang dùng, kể cả thuốc không kê đơn. Bạn cũng sẽ được hỏi về bất kỳ lần tiếp xúc gần đây với các hóa chất gây kích ứng hoặc chất gây dị ứng.
Bác sĩ thường có thể chẩn đoán nguyên nhân gây ra mụn nước dựa trên triệu chứng và tiền sử của bạn. Một số bệnh phồng rộp được chẩn đoán bằng sinh thiết da, trong đó một mảnh mô nhỏ được lấy ra và kiểm tra trong phòng thí nghiệm.
Mụn nước kéo dài bao lâu?
Mụn nước tồn tại bao lâu tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra. Ví dụ, mụn nước do kích ứng thường tự biến mất trong vòng vài ngày, còn những mụn nước do nhiễm trùng và bệnh ngoài da có thể tồn tại trong vài tuần hoặc vài tháng. Với rối loạn phồng rộp tự miễn dịch, phồng rộp có thể là mạn tính (kéo dài) và cần điều trị liên tục.
Trong các trường hợp nhiễm trùng da, chẳng hạn như nhiễm virus herpes simplex, các mụn nước có thể tái phát định kỳ. Các bệnh da phồng rộp do nguyên nhân di truyền cũng kéo dài.
Cách điều trị mụn nước
Thông thường, tốt nhất là bạn nên để nguyên vết phồng rộp. Vì mụn nước bảo vệ lớp da bên dưới, nên việc vỡ mụn nước có thể làm tăng khả năng nhiễm trùng. Băng kín vết phồng rộp và băng lại cho đến khi chúng tự lành. Chất lỏng trong vết phồng rộp sẽ được hấp thụ trở lại và da sẽ phẳng tự nhiên. Nếu vết phồng rộp bị vỡ, hãy rửa vùng da đó bằng xà phòng và nước, sau đó dùng băng ép. Nếu một vết phồng rộp rất lớn hoặc gây đau, bác sĩ có thể làm ráo nước và bôi kem kháng khuẩn để ngăn ngừa nhiễm trùng.
Phương pháp điều trị mụn nước do chàm, nhiễm trùng và các bệnh khác nhau sẽ khác nhau. Một số trường hợp bệnh chàm có thể được điều trị bằng kem hoặc thuốc corticosteroid. Nhiễm trùng herpes simplex và bệnh zona (herpes zoster) đôi khi được điều trị bằng thuốc kháng virus. Có thể dùng kem hoặc thuốc kháng sinh trị chốc lở. Bệnh thủy đậu và coxsackievirus thường có thể tự khỏi. Ngứa do bệnh thủy đậu có thể thuyên giảm bằng các loại kem chống ngứa không kê đơn. Với hồng ban đa dạng liên quan đến thuốc, phải ngừng thuốc ngay lập tức. Corticosteroid đôi khi có thể được kê đơn.
DS Phan Thu Hiền
