Virus luôn luôn biến đổi và quá trình này có thể gây ra một biến thể hoặc chủng virus mới hình thành. Một biến thể thường không ảnh hưởng đến cách thức hoạt động của virus Corona nhưng có thể lây lan dễ hơn.
Các nhà khoa học trên thế giới đang theo dõi những biến đổi của virus gây ra COVID-19. Nghiên cứu cho thấy một số biến thể của COVID-19 có khả năng lây lan nhanh hơn các biến thể khác, chúng có thể ảnh hưởng tới sức khỏe thế nào và hiệu quả của vắc xin chống lại chúng như thế nào.
Có bao nhiêu biến thể của virus Corona trên toàn cầu?
Virus corona không chỉ mới xuất hiện gần đây. Chúng là một họ virus lớn đã tồn tại từ rất lâu đời. Nhiều chủng có thể gây ra nhiều loại bệnh khác nhau từ ho nhẹ cho đến bệnh hô hấp nghiêm trọng.
Loại virus Corona mới gây ra COVID-19 là một trong những chủng có thể lây lan từ người sang người. Virus này được cho là đã xuất hiện trước đó một thời gian ở động vật. Đôi khi, virus từ động vật có khả năng lây truyền sang người. Đây là cách mà các nhà khoa học cho rằng đã xảy ra. Vì thế, loại virus này không phải là mới đối với thế giới nhưng lại mới đối với con người. Các nhà khoa học phát hiện ra chúng đang lây lan mạnh đối với người vào năm 2019 và đặt tên cho nó như một loại virus Corona mới.
>> Xem thêm Virus Corona mới (COVID-19): WHO giải đáp những thắc mắc thường gặp
Các loại virus Corona ở người
Hiện nay, các nhà khoa học đã chia virus Corona thành 4 nhóm phụ gọi là alpha, beta, gamma và delta.
Bảy loại virus trong số này có thể lây nhiễm sang người:
- 229E (alpha)
- NL63 (alpha)
- OC43 (beta)
- MERS – CoV, một loại virus beta gây ra hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS)
- SARS – CoV, một loại virus beta gây ra hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng (SARS)
- SARS-CoV-2, nguyên nhân gây ra COVID-19.
Làm thế nào các biến thể diễn ra?
Virus Corona có tất cả vật chất di truyền gọi là RNA (axit ribonucleic). RNA có một số điểm tương đồng với DNA nhưng không giống nhau.
Khi virus lây sang người, chúng sẽ bám vào các tế bào, xâm nhập vào bên trong và tạo ra các bản sao RNA của chúng khiến chúng lây lan ra nhanh chóng. Nếu có lỗi trong quá trình sao chép thì RNA sẽ biến đổi. Các nhà khoa học gọi đó là các đột biến.
Những thay đổi này xảy ra tình cờ và ngẫu nhiên. Đây là phần bình thường khi virus sinh sôi và lây lan mạnh hơn.
Vì những thay đổi là ngẫu nhiên nên chúng không có khả năng tấn công sức khỏe người nhiều hơn. Tuy nhiên, chúng lại có khả năng lây lan mạnh hơn. Ví dụ như lý do bạn cần tiêm mũi cúm hàng năm là do virus cúm đã thay đổi trong mỗi năm. Virus cúm năm nay sẽ không giống với virus cúm đã lây lan năm ngoái.
Nếu một loại virus có sự thay đổi ngẫu nhiên và chúng dễ lây lan từ người sang người hơn thì biến thể này sẽ trở nên phổ biến hơn.
Điểm mấu chốt là tất cả các loại virus bao gồm cả virus corona đều thay đổi theo thời gian.
Các biến thể virus corona tìm thấy ở Brazil, Vương quốc Anh, châu Phi
Vào tháng 1/2021, các chuyên gia đã phát hiện một biến thể mới COVID-19 từ những người Brazil tới Nhật Bản. Vào cuối tháng 1, biến thể này đã xuất hiện ở Hoa Kỳ.
Biến thể này được cho là có khả năng lây lan mạnh hơn chủng virus trước đó. Nó cũng có thể lây cho những người đã từng nhiễm COVID-19. Một báo cáo từ Brazil cho thấy một phụ nữ 29 tuổi đã mắc phải biến thể này sau khi đã bị nhiễm virus Corona trước đó vài tháng.
Một số nghiên cứu ban đầu cho thấy những thay đổi của biến thể khiến nó tránh được các kháng thể (do hệ miễn dịch tạo ra sau khi đã bị nhiễm trùng hoặc được tiêm vắc xin) chống lại virus corona. Một nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cho thấy cả hai loại vắc xin COVID-19 của Pfizer và BioNTech đều có thể vô hiệu hóa chủng virus lây lan nhanh của Brazil.
Vào cuối năm 2020, các chuyên gia ghi nhận đột biến gen trong các trường hợp nhiễm COVID-19 được thấy ở những người miền đông nam nước Anh. Các biến thể này đã được báo cáo ở các quốc gia khác gồm cả Hoa Kỳ. Các nhà khoa học ước tính rằng những đột biến này có thể làm cho virus có khả năng lây truyền cao hơn tới 70% nghĩa là dễ lây lan hơn. Một nghiên cứu có thấy mối liên quan giữa việc nhiễm biến thể virus Corona mới với nguy cơ tử vong cao, tuy nhiên không có bằng chứng rõ ràng về quan điểm này.
Đột biến virus Corona ở Anh là trên protein đột biến mà vắc xin COVID-19 nhắm tới. Các loại vắc xin này tạo ra kháng thể chống lại phần nhiều của protein đột biến, vì thế không có khả năng một đột biến mới trong biến thể ở Anh sẽ làm cho vắc xin kém hiệu quả hơn.
Các biến thể khác của virus Corona được tìm thấy ở Nam Phi và Nigeria. Biến thể virus Corona ở Nam Phi có khả năng lây lan nhanh hơn virus ban đầu nhưng cũng không có khả năng gây bệnh nặng hơn.
Virus gây ra đại dịch COVID-19 được cho là sẽ tiếp tục biến đổi để tạo ra các biến thể mới. Các chuyên gia có thể sẽ tìm thấy thêm nhiều biến thể mới khác. Do đây chính là phương thức hoạt động của virus.
Đào Tâm
